X. U. Aliyev Darslikda umumiy patofiziologiya, tipik patologik jarayonlar asoslari va

4) O'pkada umumiy va regional ventilatsiya-perfuziya muno-
sabatlarining buzilishi.
1. 
Alveolyar ventilatsiyaning buzilishi bilan bogMiq nafas
yetishmovchiligi. Alveolyar ventilatsiya bir minutda 4—5 1 ga to'g'ri
keladi. MaMumki, alveolyar ventilatsiyada bir-biri bilan bogMiq
M N S, periferik nervlar yuqori nafas yo'llari, ko'krak qafasi va
o'pka qatnashadi. Alveolyar ventilatsiyaning buzilishi giper- va
gipoventilatsiya shaklida boMadi.
Alveolyar gipoventilatsiya — bu tashqi nafas olishning tipga
oid shakli bo'lib, maMum vaqt oralig'ida organizmning gazlar
almashinuviga talabini alveolalar minutlik hajmi tom onidan
ta’minlanmasligidir.
Bu holat asosiy mexanizmlar nafas biomexanikasining buzi­
lishi va tashqi nafas sistemasining idora qilinishi buzilishi hisobiga
boMishi mumkin.
Nafas biomexanikasining buzilishi. Nafas biomexanikasi plevra
bo'shlig'idagi, alveola va havo yo'llaridagi bosimni, traxeya va
bronxlar o'tkazuvchanligini va havo yo'nalishiga o'pkadagi
qarshilikni, o'pka to'qimasi elastikligini, ko'krak qafasi, qorin
bo'shlig'i va nafas muskullari tom onidan ko'rsatiladigan qar­
shilikni xarakterlaydi.
N afas biom exanikasining buzilisljiga va alveolyar g ip o -
ventilatsiyaga olib keluvchi patologiyalar: nafas yo'llari va o'pka
to'qimasidagi shish va yallig'lanishlar, alveolalararo to'siqning
destruksiyasi yoki qalinlashishi, bronxlar spazmi. Shunga qarab,
gipoventilatsiya obstruktiv va restriktiv turlarga boMinadi.
Nafas yetishmovchiligining obstruktiv (lotincha obstructio —
to 'siq ) turi havo yo'llarin in g (yuqori va pastki) torayishi
natijasida havo harakatiga qarshilikning ortishi bilan xarakterlanadi
(12-rasm ).
246

---

r
Tashqi nafas patofiziologiyasi
12- 
rasm.
247

---