X to‘xtaboyev kimyo 9

• Kationitlar — suvda erimaydigan, tarkibida tashqi 
muhit kationlariga 
(Ca
2+
, Mg
2+
)
 almashina oluvchi, 
hara katchan kationlar 
(Na
+
)
 tutadigan qattiq moddalar.
• Anionitlar — suvda erimaydigan, tarkibida tashqi muhit 
anionlariga 
(SO
4
2-
, Cl
–
)
 almashina oluvchi, harakatchan
anionlar tutadigan qattiq moddalar.
Kationitli kolonkadan o‘tkazilgan suvning tarkibidagi Ca
2+
,
Mg
2+
ionlari Na
+
ionlariga almashib, kolonkada qoladi va 
natriy ionlari suvga o‘tadi:
Na
2
R + Ca
2+
↓
2Na
+
+ CaR.
Kationitlarda R – murakkab tuzilishga ega organik radikal. 
K ation itlar suvn i kalsiy va magn iy ion lar idan tozalashga 
yordam bersa, anionlarni chiqarib yuborish uchun anionitlar
qo‘llaniladi.
bKM elementlari: “qattiq suv”, “yumshoq suv”, vaqtin chalik 
qattiqlik, doimiy qattiqlik, qattiq suvni yumshatish, ionitlar, 
kationit, anionit.
Namunaviy misol, masala va mashqlar ishlash
 1- misol.
Kalsiy xloridning 10 % li eritmasi tibbiyotda sha-
mol lash bilan bog‘liq turli kasalliklarda qo‘llaniladi. Uning 
500 g eritmasini tayyorlash uchun qancha CaCl
2
va qancha
distillangan suv kerak?
 
Yechish.
1) Eritmaning foiz konsentratsiyasini topish for-
mula sidan foydalanib, eruvchi CaCl
2
ning massasini topamiz.
m(eruvchi)
m(eritma)
C %=

.
 100 %
formuladan
C % m(eruvchi) 10 % 
. 
500
100 % 100 %
m(eruvchi) = 
 
 
= 
= 50 g
yoki 
m(eruvchi) = 500 
.
0,1 = 50 g.
2) 500 g eritmani 50 g CaCl
2
ekanligi ma’lum. Erituvchi, 
ya’ni distillangan suvning massasi m = 500 
–
50 = 450 g.
Javob: 
50 g CaCl
2
, 450 g suv.
http:eduportal.uz

---

120