X to‘xtaboyev kimyo 9

Javob: 
Cr
2
O
3
— Xrom (III)-oksid.
 
5- misol.
Berill minerali tarkibidagi qo‘shimchalar ta’sirida 
turli rangdagi qimmatbaho toshlar ko‘rinishida uchraydi va 
u zargarlik buyumlari ishlab chiqarishda ishlatiladi. Berill 
minerali tarkibida 10,1 % aluminiy, 5 % berilliy, 31,3 % 
kremniy va kislorod bo‘ladi. Berill mineralining formulasini 
aniqlang.
 
Yechish.
1) Berill mineralining sifat tarkibi: Al
x
Be
y
Si
z
O
t
;
2) Berill mineralini miqdor tarkibi:
Al = 10,1 %, Be = 5 %, Si = 31,3 %, O = ?
O = 100 - (10,1 + 5 + 31,3) = 53,6 %;
3) Berill minerali tarkibidagi atomlar nisbatini topish.
x : y : z : t = 
10,1  5 31,3 53,6
27 9 28 16 
: : : ; 

x : y : z : t = 0,374 : 0,555 : 1,117 : 3,31.
Murakkab moddalar tarkibidagi atomlar butun sonlar nis-
batida bo‘ladi. Shuning uchun olingan natijalarni butun son-
larga aylantirib olamiz.
Eng kichik son 0,374 ni bir deb olamiz va qolgan sonlarni 
0,374 ga bo‘lamiz. 
x : y : z : t = 1 : 1,5 : 3 : 9 = 2 : 3 : 6 : 18.
Demak, Al
2
Be
3
Si
6
O
18
yoki Al
2
O
3
.
3BeO
.
6SiO
2
– berill mine-
ralining formulasi.
Javob: 
Al
2
O
3 
.
3BeO
.
6SiO
2
.
 
6- misol.
10,8 gramm aluminiydan aluminiy oksid olish 
uchu n zar u r bo‘l gan k i slorodn i n g ma s sa si n i, n.sh.d a 
o‘lchangan hajmini va modda miqdorini hisoblang.
 
Yechish.
1) aluminiyni kislorod bilan kimyoviy reaksiyasi 
tenglamasini yozish.
10,8 g  x
2Al + 3O
2
= 2Al
2
O
3
.
54 3 mol
http:eduportal.uz

---

175
2) sarflangan kislorodni modda miqdori:
10,8 x 10,8