X to‘xtaboyev kimyo 9

birikmalari: kalsiy oksid – CaO.
Kalsiy oksid xalq xo‘jaligida eng ko‘p ishlatiladigan mod-
dalardan hisoblanadi va so‘ndirilmagan ohak deb ham ataladi.
Sanoatda kalsiy oksid “ohak pishirish” sexlarida ohaktoshni
kuydirish yo‘li bilan olinadi:
CaCO
3
CaO + CO
2
↓
.
Kalsiy oksid oq rangli qattiq modda, siz uni qurilish may-
don larida ko‘p marotaba uchratgansiz. Ochiq holda uzoq mud-
dat turib qolsa, havodagi CO
2
va suv bug‘lari bilan reaksiyaga 
kirishib, o‘zining xususiyatini yo‘qotadi:
CaO + CO
2
= CaCO
3
.
Suv bilan shiddatli reaksiyaga kirishadi. Reaksiya issiqlik
chiqishi bilan sodir bo‘ladi:
CaO + h
2
O = Ca(Oh)
2
+ Q.
Kalsiy oksid, asosan, kalsiy gidroksid olish uchun sarflanadi.
Kalsiy gidroksid – Ca(Oh)
2
. So‘ndirilgan ohak deb ataladi. 
U oq rangli g‘ovak modda bo‘lib, suvda oz eriydi (1 l suvda
1,56 gramm).
t
http:eduportal.uz

---

115
Qurilishda bog‘lovchi qorishmalar tayyorlashda
Ohak suti
Xlorli ohak tayyorlashda
Sanoatda qand moddasini olishda
O‘simlik zararkunandalariga qarshi vositalar 
tayyorlashda
Ohakli suv olishda
So‘ndirilgan ohak, qum, suv va sement bilan birgalikda 
quri lishda bog‘lovchi qorishmalar tayyorlashda ishlatiladi. 
Kalsiy gidroksid asoslar uchun xos bo‘lgan barcha reaksiya-
larga kirishadi (7- sinf kimyo darsligi “Asoslar” mavzusi).
Ohak suti — so‘ndirilgan ohakning suvdagi suspenziyasi. 
Sutga o‘xshash loyqa eritma.
Ohakli suv — ohak sutini filtrlab olingan so‘ndirilgan ohak-
ning to‘yingan eritmasi. Ohakli suv karbonat angidrid va suvda 
eriydigan karbonatlar uchun reaktivdir.
Ohakli suv orqali karbonat angidrid gazi o‘tkazilsa, loyqa-
lanish kuzatiladi:
Ca(Oh)
2
+ CO
2
= CaCO
3
+ h
2
O.
Karbonat angidrid o‘tkazish davom ettirilsa, eritma yana
tiniq bo‘lib qoladi. Bunda karbonat angidrid gazi CaCO
3
ga 
ta’sir etib, eruvchi tuz Ca(hCO
3
)
2
ni hosil qiladi:
CaCO
3
+ CO
2
+ h
2
O 
↓
Ca(hCO
3
)
2
.