X. N. Nazarov robotlar va robototexnik tizimlar

 
 
 
 
D
w 
D
y 
D
z 
D
x 
W 
Y 
F 
Z 
X 
Bog’lash 
K 
S 
O 
O 
13.10-rasm. Freym bog’lanish
Rasmda predikat cho’qqi “F” simvoli bilan belgilagan. Yoylar 
bog’lanishlarni ifodalaydi. 
S-sub’ekt, O-ob’ekt, K-
“nima yordamida”
bog’lanish to’g’ri to’rtburchak 
bilan belgilangan cho’qqilar “D” belgi bilan ifodalangan, u biror bir argumentning 
mumkin bo’lgan qiymatlarioblastini ifodalaydi.
Freym vazifa
Freym – vazifa jarayonlarni uning ayrim elementlarining vazifalari orqali 
ifodalashga xizmat qiladi. 
Misol: 
Quyidagi jarayonni ifodalash kerak bo’lsin “Nasos (N) gazni (G) issiqlik 
manbaidan (IM) teploobmennikka (TO) xaydasin”
Freym-vazifaning prototipi rasmda ko’rsatilgan.
Bunda
Simvol U – “manbai ishlash” (istochnik deystviya)
Simvol d – “qabul qiluvchi ishlashi” (priyomnik deystiya) bog’lanishlarni 
ifodalaydi. 

---

195 
D
IT 
I
M 
F 
TO 
D
TO 
Haydash (uzatish) 
G 
N 
D
N 
D
G 
U 
d 
S 
O 
13.11-rasm. Freym – vazifa
IRTga ma`lumotlar va bilimlar 
Ta`rif: Ma`lumotlar 
deb, predmet sohasidagi ob`ektlarni, jarayonlarni va 
hodisalar va ularning xususiyatlarini xarakterlovchi alohida faktlarga aytiladi. 
EHM larida ma`lumotlarni ishlashda quyidagi etaplar mavjud: 
1)
D1 – o’lchash va kuzatish natijalari bo’yicha ma`lumotlar; 
2)
D2 – informasiyani saqlash bo’yicha ma`lumotlar (tablisalar, protokollar, 
ma`lumotnomalar); 
3)
D3 – diagramma, grafik, funksiya ko’rinishidagi ma`lumotlar modeli;
4)
D4 – komp`yuterdagi ma`lumotlarni yozish tilidagi ma`lumotlar; 
5)
D5 – informasiyani saqlash vositalaridagi ma`lumotlar bazasi. 
Bilimlar empirik yo’l bilan olingan ma`lumotlarga asoslanadi.