X III bob. Banklarda balansdan tashqari operatsiyalar h iso b I

In ka ssa tsiya qilin gan p u l tushum in i qayta sanash v a q tid a y o k i taftish,
tekshiruv va boshqa hollarda u la rn in g t o ‘lo vga y a ro q lilig ig a shu b h a
t u g ‘d ir a d ig a n p u l va ta ngalar ham aynan shu h iso b va ra q q a kirim qilinadi.
Debet 90141 - Ekspertizaga qabul qilingan banknot va tangalar
Kredit 96303 — Banknot, tanga va boshqa qiymatliklar xarakati bo‘yicha 
kontr-hisobvaraq
T o ‘lo vga ya ro q li deb topilg an p u l v a ta n galar eskirgan p u lla r to ifa sig a
o ‘tkazila di h a m d a bir v a q tn in g o ‘zid a 90141 “E ksp ertiza g a qa b u l qilin gan
b a n kn o t va ta n g a la r ” h is o b v a r a g ‘id an chiqim qilinadi.
Debet 96303 — Banknot, tanga va boshqa qiymatliklar xarakati bo‘yicha 
kontr-hisobvaraq
Kredit 90141 - Ekspertizaga qabul qilingan banknot va tangalar
To‘lov hujjatlari ko ‘zda tutilmagan hisobvaraqlarda to ‘lov muddatini 
kutayotganda yoki o ‘z muddatida to ‘lanmaganda hisobga olinadi. Buning 
uchun 2 ta kartoteka ochilgan bo ‘lib, ularning biri kartoteka 1 y a ’ni To‘lov 
muddatini kutayotgan hisob-kitob hujjatlari kartotekasi, ikkinchisi kartoteka
2 muddatida to ‘lanmagan hisob-kitob hujjatlari kartotekasidir.
Ular quyidagi hisobvaraqlarda hisobga olinadi:
90962- To‘lov muddatini kutayotgan hisob-kitob hujjatlari
90963- Muddatida to ‘lanmagan hisob-kitob hujjatlari
U shbu 
h iso b va ra q la r 
a ktiv 
hisobvaraqlardir, 
u la rn in g
kontr-
h iso b va ra q la ri m os ravishda:
96319- To‘lov muddatini kutayotgan hisob-kitob hujjatlari bo‘yicha 
kontr- hisobvaraq
96321- Muddatida to ‘lanmagan hisob-kitob hujjatlari bo‘yicha kontr- 
hisobvaraqlari hisoblanadi.
90962- To‘lov muddatini kutayotgan hisob-kitob hujjatlari hisobva- 
rag‘ida to ‘lov muddatini kutayotgan hisob-kitob hujjatlarining hisobi olib 
boriladi (Kartoteka №1). Hisobvaraqning debetida to ‘lov muddatini va/ 
yoki to ‘lovchining aktseptlashini (roziligini) kutayotgan hisob-kitob hujjat­
larining summasi aks ettiriladi .Hisobvaraqning kreditidato‘lov muddati 
kelgan hisob-kitob hujjatlarining summasi aks ettiriladi. Tahliliy hisob har 
bir mijoz bo ‘yicha alohida shaxsiy hisobvaraqlarda olib boriladi. Hisob- 
varaqda to ‘lov muddatini kutayotgan aktseptli to ‘lov talabnomasi, akkred- 
itivga ariza, hisob-kitob cheki hisobga olinadi.
K a rto teka
№
1 g a t o ‘lo v h u jjatlari kirim qilin g a n d a q uyidagi b u xgalteriya
2 2 5

---

o ‘tkazm ala ri am a lg a oshiriladi:
Debet 90962- To‘lov muddatini kutayotgan hisob-kitob hujjatlari 
Kredit 96319- To‘lov muddatini kutayotgan hisob-kitob hujjatlari 
bo ‘yicha kontr- hisobvaraq
T o ‘lo v h u jja tla rin in g m uddati etib kelg a n d a esa teskari b u xgalteriya
o ‘tkazm asi a m a lg a oshiriladi:
Debet 96319- To‘lov muddatini kutayotgan hisob-kitob hujjatlari 
bo ‘yicha kontr- hisobvaraq
Kredit 90962- To‘lov muddatini kutayotgan hisob-kitob hujjatlari 
K a rto teka
№
2 g a t o ‘lo v h u jjatlari kirim qilin g a n d a quyidagi b u xgalteriya
o ‘tkazm ala ri am a lg a oshiriladi:
Debet 90963- Muddatida to ‘lanmagan hisob-kitob hujjatlari 
Kredit 96321-Muddatida to ‘lanmagan hisob-kitob hujjatlari b o‘yicha 
kontr-hisobvaraq
T o ‘lo v h u jja tla rin in g m uddati etib kelg a n d a esa teskari b u xgalteriya
o ‘tkazm asi a m a lg a oshiriladi:
Debet 96321-Muddatida to ‘lanmagan hisob-kitob hujjatlari b o‘yicha 
kontr-hisobvaraq
Kredit 90963- Muddatida to ‘lanmagan hisob-kitob hujjatlari
13.2. T ijo rat b a n k la rid a kredit va lizing operatsiyalarga doir balans- 
dan ta sh q a ri h iso b v araq lar b o ‘yicha hisob-kitoblar
Bank tomonidan beriladigan kreditlar muddatiga ko ‘ra qisqa va uzoq 
muddatli bo ‘lishi mumkin. Qisqa muddatli kreditlar 1 yil muddatga, 
uzoq muddatli kreditlar 1 yildan ortiq muddatga beriladi. Qisqa muddatli 
kreditlarning ham xar xil turlari mavjud, ular bir biridan kredit berish 
shartlari, ta ’minlash tarzi, qoplash muddatlari bilan farq qiladi.
Hozirgi kunda qisqa muddatli kreditlar hisobi Adliya vazirligi tomonidan 
2004 yil 17 dekabrda № 1435 son bilan ro‘yxatga olingan, Markaziy banki 
Boshqaruvining 2004 yil 27 noyabrdagi 25/9-sonli Qarori bilan tasdiqlangan 
№ 594 sonli “Tijorat banklarida kreditlarning buxgalteriya hisobini yuritish 
tartibi to ‘g ‘risida”gi Nizom va boshqa Markaziy bankning m e’yoriy 
hujjatlariga asosan tashkil etilgan.
Tijorat banklari tomonidan berilayotgan va olinayotgan kreditlar 
bo ‘yicha majburiyatlar balansdan tashqari hisobvaraqlarda hisobga olinadi 
91800 - Bankning kredit va lizing majburiyatlari
2 2 6

---

91809 - Bankning kredit va lizing berish majburiyati 
91816 - Bankning kredit va lizing olish majburiyati 
96351 - Bankning kredit berish majburiyati bo ‘yicha kontr-hisobvaraq