«Kimyoviy xavf (KX)» - bu ogohlantirish dushman tomonidan
zaharlovchi moddalar yoki bakterial vositalar qoilash xavfi bo‘lganda
yoki qoilanilganda beriladi. Ogohlantirish texnik vositalar yordamida
beriladi, joylarda esa ovoz beruvchi vositalar orqali takrorlanadi.
Bu ogohlantirishda zudlik bilan yashirinish joyiga berkinish yoki
gazniqob va terini himoyalovchi vositalarni kiyish (plashch, rezinali
etik, qo‘ lqop) lozim. Bu ogohlantirish zaharlovchi moddalar va bakterial
vositalar ishlatilganda gazniqobni kiyish (respirator yoki paxta-dokali
bog‘lamani emas) o‘rinli hisoblanadi. Qoilanilgan ommaviy qirg‘in
vositasi turi aniqlanguncha ma’lum vaqt o‘tadi, qoilanilgan vosita tez
ta’sirli o‘ta xavfii zaharlovchi modda, uni respirator tutolmaydi deb
hisoblanadi. Birinchi imkoniyat tug‘ilishi bilan, kerakli himoya vositasi
kiyilgandan so‘ng zudlik bilan kimyoviy zararlanish o‘chog‘idan havo
oqimiga perpendikulyar biron tomonga chiqish kerak. Korxonalarda
vaziyatga qarab boshqarma ko‘rsatmasiga asosan ish davom ettirilishi
mumkin. Ishchilar albatta himoya vositalarini qoilashlari kerak.
Yashirinish joylarida gazniqob kiyilmasa ham boiadi, ammo oddiy
berkinish joy lari bundan mustasno.
111
Asabni falajlovchi zaharlovchi moddalardan zararlanishning
birinchi belgilari paydo bo‘lganda zudlik bilan shaxsiy aptechkadagi
(SHA-2) ziddi-zahami (taren) qabul qilish (til ostiga qo‘yiladi va
to la erib ketgunga qadar ushlab turiladi). Teri va kiyim-boshlarga
zaharlovchi moddalar suyuq-tomchi tarzda tushsa, darrov kimyoga
qarshi shaxsiy paketdagi suyuqlik yoki sovunli (ishqorli) suvda
ho'llangan tampon yordamida o‘sha joylarga ishlov berish kerak.
Zararlanish zonalaridan chiqqandan keyin kiyimlarda, himoya
vositalarida zaharlovchi moddalaming qoldiqlari (bug‘lari) boMishi
mumkin, shuning uchun ularni buyruqsiz yechish tavsiya etilmaydi.
112
8-mavzu. TABIIY OFAT, FALOKAT VA
FOJIA TA’SIRINi
YO‘QOTISHDA AHOLINING TIBBIY TA’MINOTINI
TASHKIL ETISH
Keyingi vaqtlarda favquloddagi vaziyatlar dunyo miqyosida
ko'payib borayotganligi, ko‘pgina davlatlaming barqaror riojlanishiga
jiddiy ta’sir yetkazmoqda. O ‘zbekistonning iqlimi, tabiiy tuzilishi,
tabiiy-geologik sharoiti, ishlab chiqarish tarmoqlarining joylashuvi
o‘ziga xos turli FV lar yuzaga kelishiga sabab bo‘ladi. Shu bois,
mazkur hududlarda istiqomat qilayotgan aholining xavfsizligini
ta’minlash o‘ta dolzarb va muhimdir. Buni inobatga olgan davlatimiz
rahbarij'ati mazkur masala bilan maxsus shug‘ullanuvchi organ
Respublika Favqulodda Vaziyatlar Vazirligi tashkil etildi (1996-yil
11-aprel).
Tabiiy ofat deganda - tabiatning shunday hodisasi tushuniladiki,
bunda fojiali vaziyatlar vujudga keladi, kutilmaganda ko'pchilik
aholining kundalik hayotiga zarar yetadi.
Tabiiy ofatlarga quyidagilar kiradi: suv toshqini, qor ko‘chkisi,
o‘rmon va torf yonishi, sel oqimi, tog‘ ko‘chkisi, kuchli shamol
(dovul), ziizila va boshqa tabiat hodisalari.
Texnogen, tabiiy va ekologik turdagi favqulodda
vaziyatlarning tasnifi
Favqulodda vaziyat - odamlar qurbon bo‘lishiga, ularning
sog‘Iig‘i yoki atrof-muhit ziyon ko‘rishiga, katta moddiy zarar va
insonlarning hayot faoliyati izdan chiqishiga olib kelishi mumkin
bo‘lgan yoki olib kelgan avariya, halokat, xavfli tabiat hodisasi, tabiiy
va boshqa ofatlar oqibatida rnuayyan hududda yuzaga kelgan sharoit.
В unday sharoit yuzaga kelishida tabiiy, texnogen, ekologik, harbiy
113
va ijtimoiy sabab alohida o‘rin egallaydi. Shu bilan birga FV qamrab
olgan hududning koiam i, yetkazilgan moddiy zaraming miqdori ham
turii xil bo‘ladi.
Favqulodda vaziyatlar ulaming vujudga kelish sabablariga
(manbalarga) ko‘ra tasnif qilinadi va ular ushbu vaziyatlarda zarar
ko‘rgan odamlar soniga, moddiy zararlar miqdoriga va koiamlariga
(hududlar chegaralariga) qarab lokal, mahalliy, respublika va trans-
chegara turlariga boiinadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |