X. E. Rustamova, M. D. Maxsumov, U. A. Tuymachev fuqaro muhofazasi va fuqaro muhofazasi tibbiyot xizmati

III. Ekologik turdagi favqulodda vaziyatlar
1. 
Quruqlik (tuproq, yer osti)ning holati o‘zgarishi bilan bogiiq 
vaziyatlar:
-   halokatli  ko'chkilar  -   foydali  qazilmalarni  qazish  chogida
118

---

yer  ostiga  ishlov berilishi  va  msonning  boshqa faoliyati natijasida 
paydo boiuvchi yer yuzasining o‘pirilishi, siljishi;
-  tuproq va yer ostining sanoat tufayli kelib chiqqan toksikantlar 
bilan  ifloslanishi,  og‘ir  metallar,  neft  mahsulotlari,  shuningdek, 
qishloq xo‘jaligi ishlab chiqarishida odamlarning s o g iig i uchun xavf 
soluvchi  konsentratsiyalarda  qoilanadigan  pestitsidlar  va  boshqa 
zaharli ximikatlar mavjudligi.
2.  Atmosfera  (havo  muhiti)  tarkibi  va  xossalari  o‘zgarishi  bilan 
bogiiq boigan vaziyatlar:
-  havo muhitining quyidagi  ingradiyentlar bilan ekstrimal yuqori 
ifloslanishi;
-   oltingugurt  dioksid,  dioksid  va  azotli  oksid,  uglerodli  oksid, 
dioksin,  qurum,  chang  va  odamlar  so g iig ig a  xavf  soluvchi 
konsentratsiyalarda antropogen turdagi boshqa zararli moddalar;
-  katta koiam da kislotali zonalar hosil boiishi va ko‘p miqdorda 
kislota chiqindilari yogilishi;
-  radiatsiyaning yuqori darajasi.
3. Gidrosfera holatining o‘zgarishi bilan bogiiq vaziyatlar:
-  yer yuzasi va yer osti suvlarining sanoat va qishloq xo‘jaligi ishlab 
chiqarishi  oqovalari,  neft  mahsulotlari,  odamlarning  zaharlanishiga 
olib kelgan yoki olib kelishi mumkin boigan tarkibida o g ir metallar, 
har  xil  zararli  ximikatlar  bor  boigan  chiqindilar  va  boshqa  zararli 
moddalar bilan ekstremal yuqori darajada ifloslanishi;
-   binolar,  muhandislik  kommunikatsiyalari  va  uy-joylaming 
yemirilishiga  olib  kelishi  mumkin  boigan  yoki  olib  kelgan  sizot 
suvlar darajasining oshishi;
suv  manbalari  va  suv  olish  joy 1 arming  zararli  moddalar  bilan 
ifloslanishi oqibatida ichimlik suvining keskin yetishmasligi.