X. E. Rustamova, M. D. Maxsumov, U. A. Tuymachev fuqaro muhofazasi va fuqaro muhofazasi tibbiyot xizmati

Terini himoyalovchi individual vositalar
Terining  ochiq  qismlarini,  kiyimlami,  oyoq  kiyimlarini  tomchi- 
suyuqlik  tarzidagi  zaharlovchi  moddalardan,  yuqumli  kasallikni 
tarqatuvchi  vositalardan,  radioaktiv  changdan  hamda  yorugMik 
nurlanishidan (chiqishidan) qisman himoyalash uchun moijailangan. 
Bular  tabelli  (umumharbiy  himoya to‘plami  -   OZK  va  L-l  yengil 
himoya  kostyumi)  himoya  kombinezoni,  himoya  kostyumi  va  qo‘l 
ostidagi (kiyim)larga boiinadi.
Terini himoyalovchi  individual vositalar himoyalash xususiyatiga 
qarab filtrlovchi va ajratuvchilarga (izoiyatsiyalovchi) boMinadi. Terini 
ajratuvchi  himoya  vositalari  havo  o‘tkazmaydigan  maleriallardan 
tayyorlanadi. Ularzich yopiladigan (germetik) va zich yopilmaydigan 
bo‘lishi  muinkin.  Zich yopiladigan vositalar  kishi  tanasini berkitadi 
va  zaharlovchi  moddalaming  bug‘i  va  tomchilaridan  to‘liq  himoya 
qiladi.  Zich  yopilmaydigan  vositalar  esa  faqat  tomchi  holidagi 
zaharlovchi moddalardan himoya qiladi. Bundan tashqari, bu vositalar 
kishi  terisini  bevosita  radioaktiv  va  bakterial  vositalar  ta’siridan 
ham  himoya  qiladi.  Terini  himoyalovchi  vositalar  ip-gazlamadan 
tayyorlangan bo‘lib, unga maxsus kimyoviy modda shimdiriladi.
Bunda  matonnig  havo  o‘tkazuvchanligi  saqlanib  qoladi, 
zaharlovchi  moddalar  iplar  orasidan  o'tayotgan  vaqtda  yutiladi  va 
neytrallanadi.  0 ‘zinnig  sanitar-gigiyenik  xususiyatiga  ko‘ra  doimo 
kiyib yurishga yaroqli (14-rasm).
Terini  himoyalovchi  filtrlovchi  vosita  sifatida  EFO-58  kostyumi 
qo‘llaniladi. 
Ushbu 
kostyum 
ip-gazlamadan 
tayyorlangan 
kombinezon, ichki kiyim, podshlemnik va ikki juft paytavadan iborat.
EFO-58  kostyumini  shimdirish  uchun  sintetik  yuvish  vositalari 
asosida  tayyorlangan  OP-7  yoki  OP-10,  sov un-yog4  emuisiyasi 
ishlatiladi.
Bir  komplekt  kostyumni  shimdirish  uchun  ikki  xil  suyuqlik 
tayyorlash  kerak  bo'ladi:  birinchi  suyuqlik  2,5  litr  miqdorida
98

---

tayyorlanadi,  bulling  uchun  4Q~50°C  gacha  isitilgan  2  litr  suvda 
OP-7  yoki  OP-10  moddalari  eritiladi.  So‘ngra  ikkinchi 
suyuqlik 
tayyorlanadi. Buning uchun 60-70°C gacha isitilgan 2 litr issiq suvda 
200-300  g maydalangan kir sovuni eritiladi va unga 0,5  gr o‘simlik 
y o g i yoki mineral yog4 qo‘shiladi.
Tayyor bo‘ lgan suyuqliklarga kostyum navbati bilan shimdiriladi 
va  quritiladi.  EFO-58  zaharlovchi  moddalarning  bug‘ini  saqlab 
qoladi  yoki  neytrallaydi.  Ichki  kiyim,  podshlemnik  va  ishlov 
berilmagan  ikki juft  paytava  terini  kombinezon  va  shimdirilgan 
suyuqlik  ta’siridan  himoyalash  uchun  qo‘llaniladi.  EFO-58 
komplektidagi  kombinezon  razmerlari:  bo‘yi  160  sm  gacha  -1, 
160-170  sm —2,  170  sm dan yuqori -3.
Terini  himoya  qiladigan  ajratuvchi  shaxsiy  vosi talar  havo 
o‘tkazmaydigan  materiallardan  tayyorlanadi. 
Bular  germetik 
(kostyum, kom binezon - kishilar tanasini to ‘ la berkitadi va zaharlovchi 
moddalarning tomchi  -   bug‘idan  himoyalaydi) va  qisman germetik 
(plashch,  fartuk,  yoping‘ich  -   asosan  tomchi  suyuq  zaharlovchi 
moddadan himoyalaydi) turiga ajratiiadi.
Terini  himoya  qiladigan  ajratuvchi  vositalar FM  shaxsiy  tarkibi 
uchun  mo‘ljaliangan  bo‘lib  zararlanish  zonalarida  zaharlovchi 
modda  konsentratsiyasi  yuqori  bo'lganda  hamda  degazatsiya, 
dezaktivizatsiya va dezinfeksiya ishlari bajarilayotganda qoilaniladi.
Umumharbiy  himoya  to‘plami  himoya  plashchi,  himoya 
paypog‘i  hamda  himoya  qo‘lqoplaridan  iborat.  Plashchi  rezina 
qo‘shib to'qilgan bo‘ lib, yengi vaqalpoqchasi bo‘ladi. Ishlashga qulay 
bo‘lishi hamda qo‘iga zich yopishib turishi  uchun yengining uchiga 
rezina tasma taqilgan boMadi. Qalpoqchani katta-kichik qilish uchun 
cho‘ziladigan  tasma  o‘rnatiladi.  Plashchlar  quyidagi  o‘lchovlarda 
bo'Iadi:  bo‘yi