X. E. Rustamova, M. D. Maxsumov, U. A. Tuymachev fuqaro muhofazasi va fuqaro muhofazasi tibbiyot xizmati

Nafas  a’zolarini  himoyalovchi  oddiy  vositalar  Bu  vositalami 
aholi  respirator  sifatida  qo‘llashlari  mumkin.  Bular  oddiy  tuzilgan 
bo‘lib  aholining  o‘zi tayyorlaydi,  shuning uchun  ommaviy  himoya 
vositasi sifatida tavsiyalanadi, Bunday changgaqarshi PTM-1  matoli 
niqob va paxta-dokaii  bog‘lamalarni  har  bir kishi  o‘zining  yashash 
va ishlash joyida saqlashi kerak.
PTM-1  niqobi  asosan  2  qismdan, 
asos  va  tasmadan  iborat. 
Asos  2-3  qavat  matodan  qilingan.  Unda  shishadan  tayyorlangan 
ko'zoynak yoki tiniq  plyonka o‘rnatish uchun ko‘rish teshiklari bor. 
Boshga niqob tananing chetlariga tikilgan ingichka mato yordamida 
mustahkamlanadi  (bogManadi).  Niqobning  boshga  zich  o‘rnashi 
tasmaning  yuqori  qismiga  o‘rnatilgan  rezinka  va  pastki  qismidagi 
bog‘lovchi  yordamida,  у ana  niqob  asosining  yuqori  burchagiga 
tikilgan ko‘ndalang rezinka yordamida amalga oshiriladi. Havo nafas 
olinganda mato orqali o‘tib niqobning hamma yuzasida tozalanadi.
96

---

Paxta-dokali  bog1 lama (povyazka)  100x50  sm  razmerli  dokadan 
tayyorlanadi. Dokaning o‘rtasida razmeri 30x20 sm va qalinligi 2sm 
paxta yoyiladi, dokaning erkin qismlari paxtaning ustiga buqiladi, ikki 
uchining o‘rtasidan bog'lash uchun kesiladi. Pastki uchlari boshning 
tepasida bogManadi, ustki uchlari bosh orqasiga bogManadi.
Paxta-dokali  bog‘lama  og‘iz-burunni  zich  berkitishi  talab 
qilinadi.  Bular  1  marotaba  foydalanish  uchun  yaratilgan.  Yuqorida 
aytilgan vositalar bo‘lmaganda sochiq, sharf, ro‘molcha va boshqalar 
qo‘llaniladi.  Radioaktiv moddalardan ko‘zni  saqlash uchun changga 
qarshi ko‘zoynak qoilaniladi.
13-rasm. Paxta dokali bog‘Iama.
Ko‘zni  himoyalovchi  individual  vositalar  yadro  zaryadi 
portlashi  natijasida paydo  bo‘lgan yorug‘lik nurlanishidan saqlash, 
kuyishdan  va  ko‘zni  kuchli  yorug‘lik  ta’sirida  paydo  bo‘ladigan 
vaqtinchalik ko‘rlik holatini  kamaytirish uchun  ishlatiladi.  Buning 
uchun  ko‘zni  himoyalovchi  ko‘zoynaklar  (OPF  va  OF  lar)dan 
foydalaniladi.  Himoyalovchi  ko'zoynaklar  bir-biridan  tuzilishi 
bo‘yicha hech qanday farq qilmaydi, ammo ular yorug‘lik filtridagi 
fotoxrom  materiallarning  xususiyati  bilan  farq  qiladi.  YorugMik 
nurlanishidan  hosil  bo‘lgan  yorug‘lik  impulslari  fotoxrom  va 
infraqizil yorug‘lik filtrlari yordamida yutiladi.
97

---