|
9-rasm. DP -1 markali gopkalit patroni:
1- qopqoq; 2 - qutidagi burama joylar; 3 - qutining pastki bo‘g‘zi;
4 - qurituvchi modda qatlamlari: 5 - gopkalit moddasi.
Hozirgi vaqtda fuqarolar muhofazasida aholi uchun mo‘ljallangan
filtrlovchi protivogazlar GP-5, GP-5M va GP-7, bolalar uchun
filtrlovchi protivogazlar DP-6M (bolalar protivogazi tip-6-kichik),
DP-6 (tip-6), PDF-7 (tip-7), PDF - D (maktab yoshigacha) va PDF-SX
(maktab yoshidagilar uchun) mavjud. Bundan tashqari 1,5 yoshgacha
bolalar uchun KZD-6 (bolalar himoya kamerasi, tip-6) gazniqobi
qollaniladi (9-rasm).
Filtrlovchi protivogazlar filtrlovchi-yutuvchi quti, yuz qismi va
xaltachadan iborat.
Filtrlovchi
yutuvchi quti nafas olinadigan havoni radioaktiv,
kimyoviy moddalar va bakterial vositalardan tozalash uchun xizmat
qiladi. U silindr shaklida bo‘lib, quti tagida nafas olinadigan havo
kirishi uchun teshik bo‘ladi. Tozalangan havo quti tagiga burab
o‘rnashtirilgan naycha orqali o‘tib keladi. Filtrlovchi-yutuvchi quti
82
mustahkam boiishi uchun unda burama joylar boiadi. Gazniqob uzoq
vaqt saqlanishi zarur bo‘Igan vaqtda yoki suvdan o‘tayotgan vaqtda
filtrlovchi-yutuvchi qutining pastdagi teshigi rezina tiqin bilan talab
qilinadi. Qutining ichki qismida havo oqimi bo‘ylab tutunga qarshi
filtr va maxsus ishlov berib faollashtirilgan ko‘mir solingan yutgich
qo‘yilgan boiib, bu yutgich ko‘pincha shixta; deb ataladi.
Tutunga qarshi filtr maxsus ingichka tolali asbest moddasi qo‘shib
presslangan qog‘ozdan iborat b oiib, filtrning yuzasini ko'paytirish
maqsadida u qat-qat qilib buklanadi. Tutunga qarshi filtr har qanday
aerozollar - radioaktiv chang, zaharlovchi moddalarning aerozollari,
tumanlari hamda bakterial vositalarning aerozollarini ushlab qoladi.
Lekin zaharlovchi moddalarning bug1 lari va gazlari bu yerda ushlab
qolinmaydi, ular ikkinchi qavat - faollashtirilgan ko‘mirda ushlanib
qoladi.
Faollashtirilgan ko‘mir gazniqob qutida asosiy yutuvchi vosita
b o iib hisoblanadi. Faollashgan ko‘mirnmg zaharlovchi moddalarni
yutishi uning nechogii g‘ovakligiga bogiiq. Faollashtirilgan
ko‘mir, toshko‘mir, pista ko‘mir, torf va ba’zi organik mahsulotlarga
maxsus ishlov berish y o ii bilan olinadi. Faollashgan ko‘mirda
zaharlovchi moddalarning yutilishi sorbsiya y o ii bilan boradi.
Protivogazning yuz qismi, shlem-niqob rezinadan tayyorlanib
quyidagi qismlardan: ikkita yirik ko‘zoynak, ko‘zoynaklar
terlashini kamaytiruvchi ikkita obtekatel, shlem-niqobni filtrlovchi-
yutuvchi qutichani birlashtiruvchi rezinali (gofrlangan) naydan
iborat. Shlem-niqob gazniqob qutisida tozalangan havoni nafas
olish a’zolariga yetkazadi, shuningdek, yuz va ko‘zni radioaktiv,
zaharlovchi moddalar hamda bakterial vositalardan himoya qiiadi.
Ko‘zoynaklar shishadan tayyorlangan boiib, ular shlem-niqobga
maxsus oboymalar yordamida mustahkamlangan. Bundan tashqari
terlamaydigan piyonkani mustahkamlash uchun xizmat qiladigan
qisqich halqa ham ko‘zoynak o‘zagi tarkibiga kiradi. Shlem-niqob
obtekatellarining vazifasi nafas oiganda keladigan nisbatan sovuq
83
havoni bevosita ko‘zoynakiarga yetkazib berishdan iborat bo‘lib,
mana shu tufayli oynaklarning terlash darajasi ancha pasayadi.
Niqobdagi birlashtiruvchi naycha rezinadan tayyorlangan
bo'lib, ustiga gazmol qoplangan. Uning bir uchi maska-niqobning
klapan qutisidagi patrubkaga zich qilib o‘matiIadi. Ikkinchi uchida
esa ko‘chma gayka bo‘lib, u filtrlovchi korobkaning og‘zi bilan
birlashtiriiadi. Trubkadagi mavjud ko‘ndalang bukilma (GOFR)lar
unga zarur egiluvchanlik beradi, naycha bukilgan yoki cho‘zilgan,
ezilgan vaqtlarda orasidan havo bemalol o ‘tadi.
Klapan qutisi tunukadan tayyorlangan bo‘lib, nafas olinadigan va
chiqariladigan havo oqimlarini taqsimlaydi. Birinchi kanali bo‘yicha
nafas olinadigan havo shlem-niqobga o‘tadi, ikkinchisi yordamida
nafas olingan havo tashqariga chiqariladi. Havo oqimi yoMidagi
kanallarda nafas olinuvchi va nafas chiqaruvchi klapanlar o‘matilgan
bo‘ladi. Nafas olingan vaqtda nafas olinuvchi klapan ochilib, havo
o‘tkaziladi. Bunda ikkita nafas chiqaruvchi klapan mahkam bo‘lib
berkiiadi, nafas chiqarilgan vaqtda nafas oluvchi klapan mahkam
berkiladi.
Nafas chiqaruvchi klapanlar esa ochilib havoni tashqariga
chiqaradi.
Protivogaz solinadigan xalta oddiy matodan ikki xona qilib tikilgan
bo‘Iib, bir xonasida filtrlovchi-yutuvchi, ikkinchisida esa shlem-
niqob turadi. Xalta yelka va bel tasmalari yordamida osib olinadi.
Xaltaning yon qismida kichkina cho‘ntakchalar bor. Bunga himoyaga
qarshi maxsus paket yoki terlamaydigan plyonkalar solib qo'yilishi
mumkin. Xaltaning ichkari qismida ikkita taxtacha qo‘yilgan bo‘lib,
korobka qo'yilgan vaqtda orqa teshigi berkilib qolmaydi, u havo
o‘tishini ta’minlab turadi.
Ba’zi shlem-niqobga og‘zaki buyruqlar topshiriqlar va suhbatlar
yaxshi eshitilishi uchun shlem-niqobning old qismida gaplashish
(so‘zlashish) uchun mo‘ljallangan maxsus moslama o‘rnatilgan. U
rezinkali prokladka, membranalar, tugib turuvchi halqa, flyaga va
84
buraluvchi qopqoqdan iborat. ShIem-niqobgao‘matilganko o‘lchami kichik va optik asboblar bilan ishlashga moslashtirilgan.
Gazniqob GP-5 da shlem-niqob o‘lchovini aniqlash uchun yuz
vertikal aylana bo'ylab santimetrda o‘lchanadi, ya’ni lenta iyakning
quyi naqtasi orqali yonoqlar bo‘yicha quloq chig‘anog‘i oldidan
o‘tib, boshning tepasida tutash chiziq bo'yicha o‘lchanadi. Olingan
natija 0,5 sm gacha to'ldiriladi. Masalan: 63 sm gacha (so‘zlashish
moslamasida 61sm gacha) nulevoy razmer, 63,5-65 sm (61,5-64) -1,
65,5 - 68 sm (64,5- 67)-2, 68,5-70,5 sm (67,5 va ortiq)-3,41 sm va
ortiq 4 razmer (10-rasm),
Do'stlaringiz bilan baham: |
