Urganch davlat universiteti «ilmiy izlanish asoslari» fanidan

Patyent, litsyenziya va syertifikat olish uchun shartnoma tuzish

Patyentlash - O`zbyekiston Ryespublikasi tashkilotlari, korxonalari, ayrim fuqarolarining chyel el patyentlari va boshqa tyegishli muhofaza hujjatlarini ixtirolar, foydali modyellar, sanoat namunalariga olish maqsadida, shuningdyek tovar byelgilarini amalga oshiriladigan barcha ishlar majmui.

Mamlakatdagi sanoat mulklarini chyel elda patyentlashning umumiy maqsadi mamlakatdagi fan va tyexnika yutuqlaridan patyent egasining roziligisiz chyet el firmalari foydalanishidan himoya qilishdir:
1. Sanoat mahsuloti eksport himoyasi. Eksport ob’yektlarida foydalaniladigan sanoat mulklarini muvaffaqiyatli patyentlash mazkur ob’yektlarning raqobatbardoshligini oshiradi. Ularga talab oshadi, patyent bilan muhofazalangan tovarlarni ancha yuqori narxlarda sotish imkoni yuzaga kyeladi, valutasi foydali bo`lgan mamlakat tanlanadi, tashqi bozorda mustahkam o`rin egallanadi.
2. CHyet mamlakatlarga butlovchilarni yetkazib byerish himoyasi. Patyentli sanoat mulklarini mana shunday ob’yektlar uchun mazkur yetkazib byeruvchilar patyent muhofazasini ta’minlaydi.
3. Sanoat mulklaridan foydalanish uchun litsyenziyalar sotish. Litsyenzion huquqiy munosabatlar mohiyati shundaki, huquqlar byeriladi va litsyenzion bitimga kirishuvchi tomonlar — Litsyenziat (xaridor) va Litsyenziar (sotuvchi) o`rtasida munosabat yuzaga kyeladi. Patyentlashgan sanoat mulklaridan foydalanish uchun litsyenziya sotish shartnoma (litsyenzion shartnoma) asosida rasmiylashtiriladi, unga ko`ra patyent yegasi litsyenziatga sanoat mulklaridan foydalanishga ijozat byeradi. Mahsulotni eksport qilish xalqaro savdodagi mavjud chyeklovlar tufayli foydasiz bo`lib qolgan hollarda litsyenzion shartnomadan foydalaniladi.
4. Patyentlarni ayirboshlash. O`zbyekiston tashkilotlari va chyet el firmalari o`rtasida kyeng ko`lamdagi ilmiy-tyexnikaviy va iqtisodiy shartnomalardan ko`zda tutilishi mumkin. Ayirboshlash majburiy bo`lishi ham mumkin, bunda patyent huquqlariga zid kyelib qoladi, bunday hol turli talabnomachilarga ikki va undan ortiq patyent byerilganda, shulardan bitta patyent asosiy, boshqalaridan foydalanish uncha bog`liq bo`lmaganda yuzaga chiqadi.
5. Ishlab chiqarishni blokirovkalash.
Ko`pchilik rivojlangan mamlakatlarning firmalari sanoat mulklarini muayyan tarmoqda ishlab chiqarish rivojining to`xtatish uchun sanoat mulkini patyentlashtiradi. Ular patyentlashgan sanoat mulkini o`z korxonalarida qo`llamaydilar va boshqa firmalar sanoat mulklaridan byelgilangan muddat ichida foydalanishlariga ruxsat byermaydilar.