Texnologiya ta`limi praktikumi (chilangarlik) fanidan

Mustahkamlash uchun savollar:
1.Egovlarning vazifasi va turlarini ayting?
2.Egovlarning tuzilishi va ishlatilishini tushuntiring?
3.Nadfillar va shaberlar haqida ma’lumot bering?
4.Egovlarni ishlatishda qanday qoidalarga rioya qilinadi?


AMALIY MAShG’ULOT № 6


Mavzu: Parmalash, zenkerlash, zenkovkalash va razvyortkalash moslamalari.


Ishdan maqsad. Talabalarga parmalash , zenkerlash, zinkovkalash va razvyortkalash moslamalarini o’rgatish. Parmalashni mashq qilish.
Asbob-uskuna va jixozlar: Chilangarlik tiskasi, dastgohi, parma, zinker, zinkovka, razvyortkalash moslamalari, dastaki drel, parmalash stanogi, plakatlar, o’lchov asboblari, zagotovka.
Tayanch iboralar: parma va parmalash moslamalari, perosimon parma, spiral parma, dastaki drel, elektrodrel, parmalash stanoklari, zenkerlar, zenkovkalar, razvyortkalar.
Nazariy ma’lumotlar


Parma va parmalash moslamalari. Slesarlikda parchin mixlar, bolta va shpilkalar o’rnatish, ichki rezbalar qirqish uchun teshiklar, uyalar ochish, shaybalar tayyorlash, mavjud teshiklarni kengaytirish kabi hollarda parmalash ishlari olib boriladi. Parmalash yo’li bilan silindrik shakldagi teshiklar ochiladi, kengaytiriladi, uyalar hosil qilinadi.
Parmalash vaqtida parma ham aylanma, ham ilgarilanma harakatga keltiriladi.
Slesarlikda ikki xil: perosimon va spiral parmalar ishlatiladi.
Pirosimon parmalarning tuzilishi ancha sodda bo’lib, diametri 25 mm gacha bo’lgan muhim ahamiyatga ega bo’lmagan teshiklarni parmalashda ishlatiladi. Bu parmalar U10, U10A va U12, U12A markali uglerodli va legirlangan asbobsozlik po’latlaridan, R9 va R18 markali tezkesar po’latlardan tayyorlanadi.
Perosimon parmalar: band (quyruq), tana (sterjen) va ishb (qirquvchi) qismlardan iborat. Ish qismi perosimon bo’li, u ikki tig’li bo’ladi. Tig’lar orasidagi burchak kesish burchagi deyilib, u o’rtacha qattiqlikdagi metallarni parmalashda 116⁰, qattiq metallarni parmalashda 130-135⁰ va arngli metallarni parmalashda 100⁰ ga teng qilib charxlanadi.
Perosimon parmalar yordamida katta diametrdagi va chuqur teshiklarni parmalash mumkin emas, chunki hosil bo’lgan qirindi tashqariga chiqib ketmasdan parma bilan birgalikda aylanib, ichki sirtning tirnalishiga sabab bo’ladi, katta tezlik bilan kesish imkonini bermaydi. Shuning uchun bu hildagi parmalar yupqa metallarni parmalab teshik ochishda va uncha chuqur bo’lmagan uyalarni parmalashda ishlatiladi.