Texnologiya ta`limi praktikumi (chilangarlik) fanidan

O’ZBЕKISTОN RЕSPUBLIKАSI OLIY VA O’RTA MAXSUS
TА’LIMI VАZIRLIGI
A.QODIRIY NOMIDAGI JIZZAX DAVLAT
PEDAGOGIKA INSTITUTI

Texnologiya ta`limi praktikumi

(chilangarlik) FANIDAN

AMALIY VA
MASHG'ULOTLARI

Oliy o’quv yurtlarining Mehnat ta’limi yo’nalashi

bakalavrlik bosqichi uchun

Jizzax –2021
AMALIY MAShG’ULOT № 1
Mavzu: ChILANGARLIK IShLARI HAQIDA UMUMIY MA’LUMOT.
Ishdan maqsad: Talabalarni chilangarlik ishlari, xavfsizlik texnikasi


Kerakli asbob-uskuna va jihozlar: Chilangarlik o’quv ustaxona binosi, chilangarlik dastgohi, asbob-uskunalar, adabiyotlar, plakatlar.
Tayanch iboralar: temirchilar, chilangarlar, sozlovchi chilangar, yig’uvchi chilangar, asbobsoz chilangar, remontchi chilangar, santexnik, modelchi chilangar, yoritilish, isitilish, ish o’rni, jixozlar.
Kishilar qadim zamonlardayoq ruda qazish, rudadan metall olish va metallni qo’lda ishlash bilan shug’ullanganlar. Ular o’z turmush ehtiyojlari uchun bronza va temirdan qurol-aslaha, ish qurollari, ro’zg’or va bezak buyumlari yasaganlar.
Uzoq davrlar davomida metalldan turli xil buyumlar tayyorlash ishi bilan hunarmandtemirchilar shug’ullanib keldilar. Dastlab bu hunarmandlar turli xil metall buyumlarni qo’lda tayyorlaganlar. Keyinchalik xar xil ish moslamalarining paydo bo’lishi, ishlab chiqarish qurollarining takomillashishi natijasida temirchilik hunari taraqqiy etib, hunarmandtemirchilar o’rtasida mehnat taqsimoti vujudga keldi. Ba’zi temirchilar yirik va dag’al ishlarni, masalan, mehnat qurollari, ro’zg’or anjomlari va boshqalarni tayyorlasa, boshqalari mayda va nozik temirchilik ishlarini bajaradigan bo’ldilar.
Ular tayyorlagan qurol aslahalarning, mehnat qurollari va xar xil mexanizmlarning murakkabligi, zehn bilan ishlanganligi bundan bir necha yuz yillar burun ham kishilar metallarga sovuq ishlov berish, ularni qo’lda qirqish san’atini yaxshi egallaganliklaridan dalolat beradi. O’sha vaqtlardayoq metallarga qizdirib va qizdirmasdan ishlov beruvchi hunarmandlar ajralib chiqa boshladilar.
Metallarga qizdirib ishlov beruvchi hunarmandlar temirchilar deb, sovuqlayin ishlov beruvchi hunarmandlar chilangarlar (slesarlar) deb farqlanadigan bo’ldi. Shunday qilib, chilangarlik mustaqil hunar sifatida temirchilikdan ajralib chiqdi va umumiy texnika taraqqiyoti bilan birgalikda rivojlanib kelmokda.
Ish qurollarining takomillashishi, yangidan-yangi moslama va mexanizmlarning ixtiro etilishi tufayli qo’l mehnatini yengillashtiradigan, mehnat unumini oshirish imkonini beradigan mashinalar yaratildi. Bu esa, o’z navbatida, texnikaning taraqqiy etishiga, sanoatning gurkirab o’sishiga yordam berdi. Chilangarlik hunarmandchiligida ana shu mashinalardan foydalaniladigan bo’ldi.