Sultonmurod Olim, Sunnat Ahmedov, Rahmon Qo‘chqorov

«Shohnoma» va o ‘zbek adabiyoti: tarjima va ta’sir.
«Shohnoma», garchi forsiy tilda bitilgan bo‘lsa ham, Eron va 
Turon xalqlari uchun m ushtarak badiiy meros hisoblanadi. 
Birinchidan, unda ana shu ikki ko‘hna zamin xalqi tarixiga oid 
voqea-hodisalar qalamga olingan. Ikkinchidan, mana, o‘n bir 
asrdirki, u shu yurtlarda asliyatda о‘qiladi. Uchinchidan, bu 
yirik milliy badiiy yodnoma yaratilgan davridan buyon o‘zbek 
adabiyotini qiziqtirib keladi. Oradan bir asr ham o‘tar-o ‘tmay 
turkiy tilda «Qutadg‘u bilig» yaratilib, muallifning o‘zi tomonidan 
eronliklar uni 
«Shohnomciyi turkiy»
deyishi qayd etilgani ham 
shundan dalolat beradi.
Bu asardan qismlar XVIII asrda Shoh Hijron, Xomushiy, 
XIX asrda Nurmuhammad Buxoriy, Ochildimurod Miriy, XX 
asrda Shoislom Shomuhamedov, Hamid G ‘ulom, Nazarmat, 
Jumaniyoz Jabborovlar tomonidan o‘zbekchaga tarjima qilindi. 
Keyingi taijima uch jildda 1975-, 1976-, 1977-yillari chop etildi. 
Lekin hali asar to ‘lig‘icha tilimizga o‘girilmagan.

---

Forsiy-turkiy dostonchilik, xususan, xamsanavislikni Firdavsiy 
ta’siridan xoli holda tasawur qilish mumkin emas. Bu jihatdan, 
ayniqsa, «Xamsa»ning Iskandar Maqduniy hayoti asosida bitiladigan 
beshinchi dostoni tamoman «Sholmoma» vazni va yo‘nalishida ekani 
bilan ajralib turadi.
SHOHNOMA
(Dostondan parcha)
SIYOVUSH1 QISSASI
(«Eron va Turon sulhi»2)
SIYOVUSHNING KOVUSGA MAKTUB YO‘LLAGANI
Sipoh ila Balxni olgani zamon 
Kovus shohga xabar yubordi o ‘g‘lon:
«...Balxga keldim shod-u kulgan baxt bilan,
Jahondor iqboli, toj-u taxt bilan.
Uch kun davom etdi qirg'inli urush,
To'rtinchi kun Xudo qildi parzarish.
Sipahrim-u Tirmid, Bormondek botir 
Qochishdi misoli yoydan uchgan tir.
Jayhungacha yetmish bukun sipohim,
Jahonga soyasin solmish kulohim.
Afrosiyob So‘g‘dda lashkar bilan xun3,
Oramiz ajratib oqadi Jayhun.
Bu yoqda turibman buyrug'ing kutib,
Amr etsang, jang qilay daryodan o ‘tib».