Strategik menejment

Kompaniya missiyasi va strategik qarashlarni belgilash 

Chizmadan  ko’rinib  turibdiki,  strategiyani  tahlil  qilish  va  tanlash  bosqichi 

strategik  harkatni  ishlab  chiqish  jarayonida  markaziy  bug’in  hisoblanadi.  Bu  erda 

korxona  rivojlanishining  istiqbolli  yo’nalishlariga  mablag’larni  qqyishi  bqyicha 

muhim  strategik  qarorlar  qabul  qilinadi  va  investitsiyalar  kamay-tiriluvchi  biznes-

sohalar ajratiladi. 

Strategiyalar amalga oshirilishini baholash va nazorat qilish strategik boshqaruvda 

bajariluvchi  mantiqiy  oxirgi  jarayon  hisoblanadi.  Mazkur  jarayon  tashkilot 

maqsadlari  qrtasidagi  barqaror  teskari  aloqani  ta’minlaydi.  Nazoratning  asosiy 

vazifalari bqlib quyidagilar hisoblanadi: 

nimani va qanday kqrsatkichlar bqyicha tekshirishni aniqlash; 

qabul qilingan standartlar, me’yorlar yoki boshqa kqrsatkichlarga muvofiq nazorat 

qilinuvchi ob’ekt holatini baholashni amalga oshirish; 

o’tkazilgan baholash natijasida aniqlangan chetga chiqishlar sabablarini aniqlash; 

agar zarur va mumkin bqlsa tuzatishni amalga oshirish. 

Starategik  nazorat  strategiyani  amalga  oshirish  qay  darajada  firma  maqsadlariga 

---

16 

erishishga olib kelishishni aniqlashga yqnaltirilgan. Bu strategik nazoratni boshqaruv 

yoki  operativ  nazoratdan  ajratib  turadi,  chunki  uni  strategik  rejani  bajarish 

strategiyani  amalga  oshirish  yoki  alohida  ishlar,  funktsiyalar  va  operatsiyalarni 

bajarishning  tug’riligi  qiziqtirmaydi.  Strategik  nazorat  kelgusida  qabul  qilingan 

strategiyalarni  realizatsiya  qilish  mumkinligiga  va  ularning  amalga  oshirilish 

qo’yilgan  maqsadlarga  erishilishiga  olib  kelishiga  qaratiladi.  Strategik  nazorat 

natijalari  bqyicha  tuzatishlar  ham  strategiyalar,  ham  maqsadlarga  tegishli  bqlishi 

mumkin. 

Nazoratning  asosiy  maqsadlari  qarorlar  qabul  qilish  va  bajarishning  birligini 

ta’minlanishdan,  mumkin  bqlgan  xatolarni  oldindan  kqra  olish  va  oldini  olishdan, 

belgilangan  yqnalishdan  chetga  chiqishlarni  qz  vaqtida  aniqlashdan,  belgilangan 

muddatlarda  qqyilgan  maqsadlarga  samarali  erishishdan  va  h.k.lardan    iborat. 

Nazoratning asosiy  maqsadi esa qarorlarni qabul qilish tizimini yaxshilash imkonini 

beruvchi ichki zaxiralarni aniqlash va korxonani boshqarish samaradorligini oshirish 

yqllarini izlashdir. 

Adabiyotda  nazoratning  dastlabki,  yqnaltirilgan  va  natijaviy  asosiy  usullari 

ajratiladi.  Dastlabki,  nazoratning  asosiy  maqsadi  strategiya  va  maqsadlarni 

shakllantirishning 

tqg’riligini 

belgilashdan 

iborat. 

Strategik 

boshqaruv 

kontseptsiyasiga  muvofiq  dastlabki  nazorat  bosqichidan  keyin  kutilmagan 

qzgarishlarni  hisobga  olgan  holda  strategiyani  amalga  oshirishni  boshqarish 

boshlanadi. Bu erda yqnaltiruvchi nazorat usulidan foydalaniladi. Strategiya bajarildi 

deb  hisoblanganda  olingan  natijalar  bqyicha  natijaviy  nazorat  amalga  oshiriladi. 

Nazoratning  bu  turi  qqyilgan  maqsad  va  vazifalarga  erishish  samaradorligini 

baholash  va  tahlil  qilishga  yqnaltirilgan.  Ushbu  tahlil  natijalariga  bog’lik  holda 

strategik  boshqaruv  jarayoni  yoki  strategiyaga  tuzatishlarni  kiritish  uchun 

«vazifalarni qqyish» bosqichiga qaytadi, yoki yangi strategik harakatni ishlab chiqish 

uchun rivojlanishning keyingi darajasiga utadi. 

Shu bilan strategik harakatni ishlab chiqish jarayoni tugadi deb hisoblash mumkin 

keyin  ishlab  chiqilgan  strategiyani  bajarish  bosqichi  keladi.  bu  borada  G.Mintsberg 

«ongli» (rejalashtirilgan) va «vujudga keluvchi» (amalga oshiriluvchi) strategiyalarni 

ajratadi (5-rasm). 

---

17