Qurilish materiallari

6.9-rasm. Betonning elastik moduli va markasi o'rtasidagi bog'lanish:
I - og'ir beton; 2 - g'ovak to'ldirgichli yengil beton; 3 - yachcykali (gaz yoki ko'pikli) beton.


Aynan bir xil markadagi yengil betonning elastiklik moduli og'ir betonning ushbu ko'rsatkichiga nisbatan 1,7-2,5 marta kam bo'ladi. G'ovakligi yuqori bo'lgan yacheykali o'ta yengil betonlarning elastiklik moduli yana kichikroq bo'ladi. Odatda, betonning siqilishdagi va cho'zilishdagi elastiklik modullari teng deb olinadi.
Betonga uzoq muddat doimiy statik kuch ta'sir etganda deformatsiyaning ortib borishi kuzatiladi (6.10-rasm).





6.10-rasm. Betonda doimiy kuch ta’siridan hosil bo‘lgan
deformatsiyaning o‘sishi (polzuchest).

Betonning to'liq nisbiy deformatsiyasi boshlang'ich elastik deformatsiya va doimiy kuch ta'siridan hosil bo'lgan plastik deformatsiyalar yig'indisidan iborat bo'ladi.
Betonning vaqt bo'yicha deformatsiyalanishi (polzuchest) sement va to'ldirgichlar turi, beton tarkibi, tayyorlangan vaqti, qotish sharoiti va namlikka bog'liq bo'lib, yuqori markadagi betonlarda kamroq, yengil betonlarda ko'proq kuzatiladi.


6.4.4. Betonning kirishishi va shishishi
Betonning kirishishi natijasida o'lchamlari o'zgaradi, ichki zo'riqishlar hosil bo'lib, mikroyoriqlar paydo bo'ladi.
Betonda hosil bo'ladigan asosiy kirishish qorishma tayyorla- nayotganda qo'shilgan ortiqcha suvning miqdoriga bog'liq bo'ladi.
Betonning kirishishi natijasida hosil bo'ladigan ichki zo'riqish tayyorlangan buyumning qalinligiga bog'liq bo'ladi. Massiv konstruksiyalarda yuza qismlari qurib, ichki qismlari nam bo'lsa, beton notekis kirishadi, natijada sement toshi va to'ldirgichlar kontakt yuzasida mikroyoriqlar hosil bo'ladi.
Betonda hosil bo'ladigan kirishishni kamaytirish ucliun suv miqdorini kamaytirish, to'ldirgichlar fraksiyalari uzluksizligini ta'minlash kerak. Sement toshi tarkibiga mayda va yirik to'ldirgichlarning kiritilishi mutanosib ravishda kirishishini kamaytiradi (6.11-rasm).
Bino va inshootlarning tashqi qismlari, gidrotexnik inshootlar, avtomobil yo'llari, aerodrom qoplamalari qurilishida ishlatilgan beton doimo suv bilan ho'llanib qurib turadi. Betonda namlikning ko'payishi va kamayishi kirishish hamda shishishdan hosil bo'ladigan ichki zo'riqishlarni va mikroyoriqlarni keltirib chiqaradi.