Qo'lyozma sifatida Vavilova Lyubov Nikolaevna mehnat muhofazasi mutaxassislarining professional shaxsiy sifatlarini shakllantirish

FEDERAL J
Boltiqboʻyi davlati baliqchilik floti akademiyasi
Qo'lyozma sifatida
Vavilova Lyubov Nikolaevna
MEHNAT MUHOFAZASI MUTAXASSISLARINING PROFESSIONAL SHAXSIY SIFATLARINI SHAKLLANTIRISH.
13.00.08-Kasb ta'limi nazariyasi va metodikasi
Pedagogika fanlari doktori ilmiy darajasini olish uchun dissertatsiya



Ilmiy maslahatchi:
Pedagogika fanlari doktori, professor Bokareva Galina Aleksandrovna
Kaliningrad - 2005 yil
MAZMUNI

MAZMUNI 2
Kirish 2
Tadqiqot maqsadlari: 8
Rossiyada mavjud mehnatni muhofaza qilish tizimining ijtimoiy-iqtisodiy sharoitlarini tahlil qilish 20
Rossiyaning sanoat sohasida kasbiy xavf darajasini baholash 42
MUVOFIQLASHTIRISH | 68
MA'LUMOTLAR TO'PLAMI 68
1.2.mehnatni muhofaza qilish faoliyatining professional muhitining ijtimoiy-sub'ektiv haqiqati sifatida 90
yoqilgan 105
Birinchi bob bo'yicha xulosalar 113

Kirish
Mehnatni muhofaza qilish bo'yicha mutaxassislarga ob'ektiv talab doirasining kengayishi ushbu yo'nalishda qo'shimcha kasbiy ta'limni takomillashtirishni belgilaydi ­. Ko'p sonli odamlar qurbonlari va katta iqtisodiy yo'qotishlarga olib keladigan ishdagi baxtsiz hodisalar va ofatlar soni kamaymagan zamonaviy davrda Rossiyada mehnatni muhofaza qilish bo'yicha mutaxassislarni qo'shimcha kasbiy tayyorlash tizimiga o'zgartirishlar kiritish zarurati ham ortib bormoqda.
Mehnatni muhofaza qilish bo'yicha mutaxassis nafaqat kuchli ­nazariy bilim va amaliy ko'nikmalarga, balki psixologik barqarorlikka, kuchli irodali fazilatlarga, mas'uliyatga, ijodiy fikrlashga, nostandart vaziyatlarda harakat qilish qobiliyatiga ega bo'lishi kerak.
Kasbiy aks ettirishga qaratilgan bunday pedagogik maqsadlar ­nafaqat yangi o'qitish texnologiyalarini, balki o'ziga xos tashkiliy shakllarni ham talab qiladi. Shuning uchun qo'shimcha kasbiy ta'lim tizimi mutaxassisning malakasini oshirish shakli sifatida ushbu tizimning uslubiy ta'minotini ilmiy tavsiflash va ishlab chiqishni talab qiladi.
Olimlarning ko'plab asarlari kasbiy ta'limga bag'ishlangan:
A.A.Verbitskiy , V.S. Kagermanyak, E.A.Klimov, N.V.Kuzmina, A.A.Leontiev,

1. 
   K.Markova, G.S.Migirenko, N.N.Nechaeva, A.M.Novikova, G.V.Rogova, T.E.Saxarova, E.I.Solovtseva, V.A.Slastenina, O.P.Okelova, Ya.A.Ponomareva,
   
2. 
   A. Yakunin, Ch. Kupisevich, I. Mareva, L. Sepesh, A. Ellis, Fyakushkevich va boshqalar.
   

Mutaxassisning ijtimoiy portretini shakllantirishning falsafiy va ijtimoiy-madaniy tadqiqotlari L.G.Ionin, N.I.Lapin, L.N.Krasavin, B.Malinovskiy, V.V.Rozanov, V.S.Solovyov, E.V., R.F.Filippov va boshqalarning asarlarida rivojlangan.
Muhandislik faoliyati muammosini o'rganish bilan bog'liq ishlarni tahlil qilish (R.U.Bogdanova, A.B.Gorstko, N.N.Grachev, B.A.Dushkov, G.S.Migirenko, A.I.Polovinkin) uning eng muhim xususiyatlarini umumlashtirish imkonini berdi. Bularga quyidagilar kiradi: ob'ektivlik, ijtimoiylik, onglilik, muhandisning qobiliyati

4 muammoni tizimli va yaxlit ko'rish, bilimlarni tahlil qilish, sintez qilish; bilimlarni birlashtirish qobiliyati ­, kasbiy faoliyatga tayyorlik.
sotsiologik, psixologik va ­pedagogik tadqiqotlari quyidagi ishlarda juda keng tarqalgan:
.G.Vershlovskiy , A.P.Vladislavlev, P.F.Kapterev, A.V.Karpov, M.S.Komarov, S.M.Klimov, Yu.N.Kuliutkin, V.V.Novikov, G.S.Suxobskaya, E.P.Tonkonoga, R.F.I.Charnoga, R.F.I.Filippovlar bilan. Shakurov va boshqalar.
Kaliningrad ilmiy maktabi (G.A. Bokareva) tadqiqotchilarining ishi muhandislarni tayyorlash jarayonida kasbiy ahamiyatga ega shaxsiy xususiyatlarni rivojlantirishga bag'ishlangan. Xususan, loyiha faoliyatiga tayyorlik o'rganildi (A.E. Sheinblit); kompyuter tayyorligi (A.M. Podreiko); talabalarning ijtimoiy ­va kasbiy tayyorgarligi (KV Grelya); "Lisey-universitet" o'quv majmuasida kasbiy yo'naltirilgan o'quv jarayoni (M.Yu.Bokarev); uzluksiz kasbiy ta'lim uchun ijtimoiy-pedagogik sharoitlar (S.S. Moiseenko); akademik kompleksda dengiz mutaxassislarining uzluksiz kasbiy tayyorgarligi (V.P.Efentev) va boshqalar.
Uzluksizlik prinsipi, uning mohiyati va ­ta’lim tizimiga tatbiq etish xususiyatlari haqidagi zamonaviy g‘oyalar S.G.Vershlovskiy, A.P.Vladislavlev, B.S.Gershunskiy, V.A.V.Darinskiy, V.G.Onushkin, VKRozov, V.A.Slastenin, FR asarlarida ochib berilgan. Filippov, R.Ihmelyuk va boshqalar.
Oliy o‘quv yurtidan keyingi ta’lim holatining ijtimoiy-madaniy tahlili shuni ko‘rsatadiki ­, ta’limning asosiy vazifasi shaxsni o‘qitish uchun zarur ijtimoiy-pedagogik shart-sharoitlarni yaratishdan iboratdir, chunki “...asosiy kasb-hunar ta’limi muassasalari talabalarni qanday o‘qitishidan qat’i nazar, o‘zgacha ta’lim muassasalarini ishlab chiqaradi. -so'zning to'liq ma'nosida mutaxassislar, lekin faqat potentsial mutaxassislar" (A.M. Novikov). Kasbiy rivojlanish uchun ta'lim yordami kerak - bu qo'shimcha o'quv kurslarining keng tarmog'i, malaka oshirish, qo'shimcha malaka olish, qayta tayyorlash va hk.
Ilmiy tadqiqotlar, ­mehnatni muhofaza qilish bo'yicha mutaxassislarning malakasini oshirish sohasidagi mahalliy va xorijiy tajribalar, ularning amaliy faoliyatining aspirantura davridagi tahlili shuni ko'rsatadiki, hozirgi vaqtda Rossiyada quyidagi masalalar etarli darajada o'rganilmagan: maqsadlarni tizimli modellashtirish. uzluksiz kasbiy tayyorgarlik, mehnatni muhofaza qilish bo'yicha mutaxassisning butun mehnat faoliyati davomida uzluksiz kasbiy ta'lim maqsadlari, mehnatni tayyorlash darajasi o'rtasidagi muvofiqlikni ta'minlaydigan Tayanch o'quv markazlarida o'qitish mazmuni va texnologiyalarini tanlash tamoyillarini ilmiy asoslash. muhofaza qilish bo'yicha mutaxassislar va mutaxassis faoliyat yuritadigan muhit talablari.
Ishlab chiqilayotgan ta'lim texnologiyalari nazariyalari: usullar, vositalar, maqsadlar tizimi sifatida (Yu.I.Lobanov, M.A. Suxinina, V.S.Tokareva), pedagogik maqsadlarga erishishni kafolatlovchi ta'lim jarayonini tashkil etish usuli sifatida (LA Baikova, L. K. Grebenkina), pedagogik tizimlarni boshqarish usuli sifatida ­(V.A. Kalney, G. Kunts, V. SLazarev, M. M. Potashnik,), o'quvchilarning shaxsiy rivojlanishining ichki mexanizmlarini, ularning intellektual qobiliyatlarini faollashtirish sifatida (Sh. Derri , A.K. Dusrvitskiy, J. Kallagan, G.Yu.Ksenzova), ta'lim faoliyatini pedagogik boshqarish tizimi sifatida (M.M. Levina) va individual imkoniyatlarni aniqlash orqali ta'lim jarayonida faoliyatni faollashtirishning xorijiy tadqiqotlari (S. Xoll Kalvin, I Shriver, R. Jager va boshqalar) ta'lim tizimlari nazariyasi va amaliyoti uchun katta ahamiyatga ega, lekin ko'pincha bu ishlar ta'limning universitet bosqichida mutaxassislarni tayyorlash bilan bog'liq yoki tugallangan kasbiy ta'limning alohida bosqichlarini ko'rib chiqadi.
yo‘nalish (A.V.Barabanshchikov), kasbiy, ijodiy o‘quv jarayoni nazariyasi (G.A.Bokareva, M.Yu.Bokarev), kasbiy harakatchanlik (Yu.V.Kisilev, B.) tamoyillarini ilgari surdilar va himoya qildilar . ­A. Lisitsyn), kasbiy va shaxsiy o'zini o'zi belgilash (NS Pryazhnikov), talabalarning individual ruhiy xususiyatlarini hisobga olgan holda (MR Ginsburg, NN Grachev, OE Lomakin, DI Kirnos), shakllantirish
6 individuallik (O.S. Grebenyuk, T.B. Grebenyuk), kasbiy tayyorgarlik jarayonida shaxsiy o'zini o'zi boshqarish (M.I. Rojkov), professionallik va kasbiy o'zini o'zi belgilash (A.K.Markova, I.V.Dubrovina, V.I.Slobodchikova, S.A.Borovikova, E.P.Ermolaeva).
Ushbu yo'nalish zamonaviy ­ijtimoiy "barakali ishchi portreti" tuzilishida paydo bo'lishiga olib keladi (G.D. Dmitriev, V.N. Jirova,
.M.Klark , A.Kombs) da mustaqil tizimli fikrlash, analitik ijodiy faoliyat, muloqot, umuman kasbiy madaniyat ustuvorligi belgilab berilgan individual psixologik fazilatlarning keng doirasi . ­Shaxsiy va ijtimoiy o'ziga xoslikni o'rganish ham chet elliklar tomonidan amalga oshirildi (R. Baumeister, M. Bornewasser, J. Bugental,
E. Giddens, E. Goffman, E. Durkheim, C. Cooley, S. Muddy, D. Marcia, J. Mead, J. Piaget, X. Remshmidt, J. Turner, B. Schaefer, B. Schloeder, E. Erikson va boshqalar), va mahalliy olimlar (NA Antonova, LS Vygotskiy, MV Zakovorotnaya, Yu.L. Kachalov, IS Kon, AV Kuzmin, OV Lukyanov, V. V. Marchenko, V. S. ­Muxina, BF Porshnev, LM Putilova, SL Rubinshteyn, NA Shmatko. , VA Yadov).
Mahalliy fanda o'ziga xoslik haqidagi g'oyalar an'anaviy ­ravishda o'z-o'zini anglash va o'z-o'zini tutish bo'yicha tadqiqotlar doirasida rivojlangan, bundan tashqari, o'ziga xoslik "men" muammosining jihatlaridan biri sifatida ko'rib chiqilgan (BG Ananyeva, L.I.Bojovich, L.S. Vygotskiy, I.S.Kona, A.N.Leontyev, M.I.Lisina, V.S.Merlin, V.S.Muxina, L.D.Oleynik, L.S.Rubinshteyn, A.G.Spirkina, I.I.Chesnokova, E.V.Shoroxova va boshqalar), «I»ni identifikatsiyalash muammosi «I» psixologiyasida hal qilindi: A. Adler, V. Jeyms, D. Parfit, 3. Freyd, A. Freyd, Yu. Habermas, M. Xaydegger, K. Xorni, K. Yung, E. Erikson.
Shaxsning sotsializatsiyasi va uning kasbiy rivojlanishi nuqtai nazaridan kasbiy o'ziga xoslik quyidagi olimlarning asarlarida keng ifodalangan: K.A. Albuxanova-Slavskaya, R. Bern, V.S. Bibler, B.S. Bratus, A.A. Verbitskiy, G.G. Gadamer, E.V. Ilyenkov, I.S. Kon, A.N. Leontiev, T.D. Martsinkovskaya, N.I. Nepomnyashchaya, J. Piaget, V. M. Rozin, V.A. Slastenin, V.V. Stolin, D. Super, S.N. Chistyakova, V.A.Yadov, S.G. Jeykobson va boshqalar.
vaziyatlarni, munosabatlarni rivojlantirishdagi munosabatlarning roli. ­shaxsiy va pozitsion darajadagi "men-imaj" ning asarlarida keltirilgan: K. BUT. Abulxanova-Slavskaya, G.M. Belokrilova, A.F. Bondarenko, T.M. Buyakas, A.I. Dontsova, I.V. Dubrovin, E.A. Klimova, A.A. Krilova, O.V. Lukyanova, G.Yu. Lyubimova, V.Ya. Laudis.
Biroq, ­mehnatni muhofaza qilish bo'yicha mutaxassislarning ish jarayonida qo'shimcha kasbiy ta'lim tizimida kasbiy o'ziga xoslikni shakllantirish va kasbiy o'ziga xoslik darajasini oshirishni asoslash hali ham amalga oshirilmagan, amaliyotga yo'naltirilgan model mavjud emas. zamonaviy ijtimoiy, iqtisodiy, ishlab chiqarish sharoitlari, yaxlit yondashuv pozitsiyalari nuqtai nazaridan mehnatni muhofaza qilish bo'yicha mutaxassisning kasbiy shaxsi; mehnatni muhofaza qilish bo'yicha mutaxassislarni uzluksiz kasbiy tayyorlashda maqsadlarni modellashtirish masalalari yetarlicha ko'rib chiqilmagan; tashkiliy va faoliyatli ta'lim texnologiyalari ishlab chiqilmagan.
Shunday qilib, biz bir qator qarama-qarshiliklarni aytishimiz mumkin:

• 
  mehnat xavfsizligini ta'minlashga qodir bo'lgan mehnatni muhofaza qilish bo'yicha zamonaviy ijtimoiy-kasbiy amaliyotga bo'lgan ehtiyoj va ­tegishli kasbiy muhim xususiyatlar taqdim etiladigan bunday mutaxassisning amaliyotga yo'naltirilgan modelining yo'qligi o'rtasida;
  
• 
  iqtisodiy, ijtimoiy, ishlab chiqarish va ijtimoiy-amaliy xususiyatlarni hisobga olgan holda bunday mutaxassislarning kasbiy shaxsini shakllantirish va rivojlantirish bo'yicha ilmiy-pedagogik bilimlarning etishmasligi o'rtasida. ­omillar.