Qarshi muhandislik iqtisodiyot

Foydalaniladigan adabiyotlar ro‘yxati 
1.
Yusupbekov N.R. va boshqalar. Texnologik jarayonlarni nazorat qilish va 
avtomatlashtirish. –Toshkent: O‘qituvchi. 2011. 
2.
Farzane N.G. i dr. Texnologicheskiye izmereniya i pribori. –M.: Visshaya 
shkola. 1989. 
3.
Yusupbekov N.R. va boshqalar. Texnologik jarayonlarni boshqarish 
sistemalari. –Toshkent: O‘qituvchi. 1997. 
4.
Yusupbekov N.R., Muxitdinov D.P., Avazov Y.SH. Avtomatika va nazorat 
o‘lchov asboblarining tuzilishi va vazifasi. Kasb-hunar kollejlari uchun 
darslik. –T.: Iqtisod-moliya, 2010. 

---

96 
19-Ma’ruza: ELEKTR O‘LCHASH AXBOROTINI MASOFAGA 
UZATISH 
TIZIMLARI. 
DIFFERENSIAL 
TRANSFORMATORLI 
O‘LCHASH AXBOROTINI MASOFAGA UZATISH TIZIMI. 
 
Reja: 
1.
Elektr o‘zgartkichlar. Kuch kompensatsiyali o‘zgartkichlar. 
2.
Siljish kompensatsiyali o‘zgartkichlar. 
3.
Chastotali o‘zgartgichlar. 
Noelektr kattaliklarni elektr chiqish signaliga o‘zgartish va ko‘rsatishlarni 
masofaga 
uzatish 
uchun 
kuch 
kompensatsiyali 
o‘zgartkichlar, 
siljish 
kompensatsiyali o‘zgartkichlar va chastotali o‘zgartkichlar eng ko‘p qo‘llaniladi. 
KUCH KOMPENSATSIYALI O‘ZGARTKICHLAR 
Kuch kompensatsiyali o‘zgartkichlar birlamchi asbob sezgir elementining 
kuchini 0—5 yoki 0—20 mA li o‘zgarmas tokning unifikatsiyalangan signaliga 
o‘zgartishga mo‘ljallangan. 
Elektr-kuch o‘zgartkichlarning ishlashi kuchni kompensatsiyalash prinsipiga 
asoslangan: sezgir element tomonidan o‘lchanayotgan kattalik ta’sirida hosil 
qilingan kuch shu sezgir elementga teskari aloqa qurilmasi tomonidan ta’sir 
etadigan kuch bilan muvozanatlashadi. 
DAS 
analog 
shoxobchasining 
elektr 
o‘zgartkichlarida 
elektrkuch 
o‘zgartkichlarning ikki turidan foydalaniladi — kuch va chiqish signali orasida 
to‘g‘ri 
proporsionallik 
(chiziqli) 
munosabatni 
ta’minlaydigan 
chiziqli 
o‘zgartkichlar va chiqish signali kuch qiymatidan olingan kvadrat ildizga 
proporsional bo‘lgan kvadratik o‘zgartkichlar. Kvadratik o‘zgartkichlardan 
difmanometrlarda — sarf o‘lchagichlarda foydalaniladi. Ular chiqish signalini 
o‘lchanayotgan suyuqlik va gaz sarfiga to‘g‘ri proporsional o‘zgaradigan 
o‘zgarmas tok ko‘rinishida olishni ta’minlaydi. Uzgartkichlar alohida blok 
ko‘rinishida yasaladigan UP-20 tipli kuchaytirgich bilan komplektlanadi. 
Chiziqli 
va 
kvadratik 
o‘zgartkichlar 
faqat 
kuch 
mexanizmi qurilmasi bilan farq 
qiladi. 
Kuch 
kompensatsiyali 
elektr 
analog o‘zgartkichning prinsipial 
sxemasi 
19.1-rasmda 
ko‘rsatilgan. 
Ulchanayotgan 
parametro‘lchash bloki 1 ning 
sezgir 
elementiga 
(masalan, 
manometr membranasiga) ta’sir 
ko‘rsatadi va F proporsional 
kuchga aylanadi, bu signal richag