Qarshi muhandislik iqtisodiyot

PNEVMATIK O‘ZGARTKICHLAR 
O‘lchanayotgan kattalikni pnevmatik chiqish signaliga o‘zgartirish va 
ko‘rsatishlarni masofaga uzatish uchun qo‘llaniladigan pnevmatik o‘zgartkichlar 
ichida 
kuch 
kompensatsiyali 
o‘zgartkichlar 
va 
siljish 
kompensatsiyali 
o‘zgartkichlar eng ko‘p tarqalgan. Yong‘in va portlash xavfi bor korxonalarda 
pnevmatik o‘zgartkichlar keng ishlatiladi.

---

93 
Kuch kompensatsiyali o‘zgartkichlar. 
Kuch kompensatsiyali pnevmatik 
o‘zgartkichlar o‘lchash bloki sezgir elementining kuchini 20— 100 kPa (0,2—1 
kGk/sm2) miqdoridagi unifikatsiyalangan pnevmatik chiqish signaliga o‘zgartirish 
uchun mo‘ljallangan. 
Pnevmatik kuch o‘zgartkichlarining ishlash prinsipi pnevmatik kuch 
kompensatsiyasidan foydalanishga asoslangan. 
Kuch kompensatsiyasiga 
ega 
pnevmatik 
o‘zgartkichning 
prinsipial 
sxemasi 
18.2-rasmda 
ko‘rsatilgan. O‘lchanayotgan 
parametr o‘lchash blokining 
sezgir 
elementiga 
ta’sir 
ko‘rsatadi va F proporsional 
kuchga aylanadi. F kuch 
ta’sir kilayotgan richag 1 
orkali to‘siq 2 soplo 3 ga 
nisbatan siljiydi. Soplo va 
to‘siq orasidagi tirqishning 
o‘zgarishi 
natijasida 
o‘zgarmas kesimli drossel 7 
orqali keladigan havo bosimi 
o‘zgaradi. Shy bilan birga, 
kuchaytirish 
pnevmorelesining 
a 
kamerasidagi bosim ta’sirida 
membranalar 8 va 9 ning 
egilishi natijasida kiritish 10 
va 
chiqarish 
11 
soqqali 
klapanlarning 
holati 
o‘zgaradi. Natijada b va v 
kameralarda bosim o‘zgaradi. 
18.2-rasm. Kuch kompensiyali
pnevmatik o‘zgartkich sxemasi. 
To‘sik 2 silfon 4 ta’sirida soploga nisbatan shunday holatni egallaydiki, 
silfondagi kuch o‘lchash blokining F kuchiga tenglashib, b va v kameralardagi 
bosim shunga qarab o‘zgaradi. O‘zgartkich berilgan o‘lchash diapazoniga silfonni 
richag 5 bo‘ylab siljitish orqali sozlanadi. O‘zgartkichning chiqish signalida 20 kPa 
(0,2 kGk/sm2) boshlang‘ich bosim nol korrektorning prujinasi 6 yordamida 
o‘rnatiladi. 
O‘zgartkich chang, nam va yog‘dan tozalangan havo bilan ta’minlanadi. 
Havoning nominal bosimi 140+14 kPa. Chiqish signalini 300 metr masofaga 
uzatish mumkin. O‘zgartkichning aniqlik klassi 1,0. 

---

94