O’zbеkiston rеspublikasi oliy va o’rta maxsus ta'lim vazirligi samarqand davlat universiteti Pedagogika fakultеti Boshlang`ich ta'lim metodikasi kafеdrasi

Tipik masalalar. Tipik masalalar kategoriyasiga ikkinchi sinfda 100 ichida sonlarni o’rganish jarayonida yecha oladigan tipli masalalarni namunalar keltiramiz.

1. 
   qo’shish ,ayirish va karralab bo’lishga doir tipik masalalar.
   

Sport to’garagi 8500 so’mga donasi 1075 so’mdan bir necha koptok, har jufti 1400 so’mdan 3 juft boks qo’lqobi sotib oldi. Sport to’garagi necha qo’l koptogi olgan?

1. 
   1400·3=4200
   
2. 
   8500-4200=4300
   
3. 
   4300:1075=4
   

2. 
   Qo’shish, ayirish va teng bo’laklarga bo’lish: Masala. 69 kg gazlamadan 9 ta xalat va 8 ta fartuk tikdilar. Xar bir fartukka 3 m dan gazlama ketdi. Har bir xalatga necha m ketgan?
   
3. 
   Birlikka keltirish usuli:
   

Masala. 6 ta stulga 54000 so’m to’ladilar. 8 ta stul qancha turadi?
Yechish. 1) 54000:6=9000 so’m
2) 8·9000 so’m=72000 so’m
4. Birlikka keltirishning teskari usuli. Masala. O’n dona tugma 7000 so’m turadi. 5600 so’mga shunday tugmadan qancha olish mumkin?
5. Nisbat usuli. 4 buxonka non 6 kg keladi. Magazinga shunday nondan 36 ta olib kelindi. Bularning xammasi qancha kg keladi?
1) 36:4=9
2) 9·6kg=54 kg
6. Sonning bo’laklarini hisoblash.
Talaba narsalar olish uchun uyidan 72000 so’m olib keldi. Bu pulning uchdan biriga kitob oldi, sakkizdan biriga daftar oldi. Talabaning qo’lida necha pul qoldi?
1) 72000:3=24000 so’m
2) 72000:8= 9000 so’m
3) 24000+9000=33000
4) 72000-33000=39000 so’m
7. Qo’shiluvchilar, ularning yig’indisi va ayirmasi bilan hisoblashga tayyorgarlik masalalari: Masala:maktabda uch sinf o’quvchilari bor. Ikkita o’quvchini boshqa maktabga yubordilar. Shunda uchala sinfdagi bolalar barobar bo’lib qoldi.

3. 
   Minglik mavzusida masalalar ustida ishlashning umumiy masalalari.
   

Birinchi va ikkinchi sinflarda masalalar yechishga alohida e’tibor qaratilgan bo’lsa, minglik mavzusida masalalar ustida ishlash yengil amalga oshiriladi.
Minglik mavzusidagi masalalar oldingi sinflardagiga qaraganda qiyinligi bilan birga ko’proq masalalar berilganligi bilan va jiddiyligi bilan ham farq qiladi. Bu vaqtda o’quvchilarga amallar tanlashni, shuncha ortiq yoki shuncha kam, shuncha marta ortiq yoki shuncha marta kam degan ifodalarni bilishga o’rgatish lozim. Bu ishlar ikkinchi sinflarda ham o’rganilgan va o’zlashtirilgan bo’lishlari kerak. mana shuning uchun o’qituvchi minglik mavzusidagi masalalarning yechish metodikasini berishda oldingi sinflardagi bu mavzuga tegishli bilimlarning hammasini diqqat bilan takrorlab chiqishi kerak. Bu mavzuni o’rganishda o’quvchilarda bo’lishi mumkin bo’lgan kamchiliklarni oldini olishni puxtalik bilan amalga oshirish kerak.