O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi munira Jo’raqulovna Allayeva, Ziyovuddin Zaynutdinovich Hakimov, Soloy Ro’zimamatovich Ismailov, Salohiddin Djo’rayevich Aminov, Tollibay Boltayevich Mustanov

Penitsillinlar 
Hozirgi vaqtda penitsillinlar guruhi katta ko‘lamdagi dori vositalarda 
namoyon bo‘lgan. Ularni bir qismini penitsillin hosil qiluvchi mog‘or 
zamburug‘larining (Penicillium), ma'lum shtammlari o‘sayotgan muhit 
suyuqligidan ajratib olinadi. Shundaylari biosintetik penitsillinlar deb ataladi. 
Bundan tashqari biosintetik penitsillinlarning asosi bo‘lgan 6-aminopenitsillan 
kislotasini kimyoviy o‘zgartirish (modifikatsiya) yo‘li bilan qator yarim sintetik 
penitsillinlar yaratilgan. Quyidagi tasnif penitsillinlarni olish yo‘llarini hamda 
ularning turli xossalariga asoslangan. 

---

- 833 -
I. Biosintetik pensillinlar (biologik sintez usuli bilan olingan pensillin dori 
vositalari) 
1. Parenteral kiritish uchun (me'daning kislotali muhitida parchalanadi
) 
a) Davomli ta'sir etmaydiganlar: Benzilpenitsillinning natriyli tuzi, 
Benzilpensillinning kaliyli tuzi 
b) Davomli ta'sir etuvchilar : Benzilpensillinning novokainli tuzi, Bitsillin-1 
Bitsillin-5 
2. Enteral kiritish uchun (me'daning kislotali muhiti ta'siriga chidamli
). 
Fenoksimentilpenitsillin 
II. Yarim sintetik penitsillinlar 
1. Parenteral va enteral kiritish uchun (javxarlar ta'siriga chidamli) 
a) Penitsillinaza ta'siriga chidamli: Oksatsilinni natriyli tuzi, Nafsillin 
b) Ta'sir spektri keng: Ampitsillin, Amoksitsillin 
2. Parenteral kiritish uchun (me'daning kislotali muhitida parchalanadi
) 
Ta'sir spektiri keng ( Shu jumladan ko‘k yiring tayoqchasiga xam) 
Karbenitsillinning ikki natriyli tuzi. Tikarsillin, Azlotsillin
3. Enteral kiritish uchun (javxarlar ta'siriga chidamli): 
Karbenitsillin indanil 
natriy 
Karfetsillin 
Penitsillinlar bakteriotsid ta'sir ko‘rsatadilar. Ular faqat bo‘linayotgan 
hujayralargagina ta'sir etadilar. Antibakterial ta'sir mexanizmi hujayra devorining 
tarkibiy qismlari sintezini buzilishi bilan bog‘liq. Penitsillinlar transpeptidaza 
fermenti faolligini susaytirish hisobiga peptid bog‘larini hosil bo‘lishiga to‘sqinlik 
qilib, hujayra devori sintezining kechki bosqichlarini buzadilar , deb hisoblashadi.