O‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi m. Yo‘ldoshev, SÍ. Mamatqulov, F. Yo‘ldoshev iqtisodiyot nazariyasi

?
ÒAKRORLASH UCHUN SAVOLLAR

bozor iqtisodiga o‘tish tamoyillari;

bozor iqtisodiyotiga o‘tish
konsepsiyasi;

o‘tish davri;

bozor iqtisodiyoti o‘zini o‘zi boshqa-
radigan tizim.

---

60
4-bob. 
ÒALAB VA TAKLIF, BOZOR MUVOZANATI
4.1. Òalab tushunchasi
Òalab — bu kishilarning ma’lum bir ehtiyojlarini qondirish
maqsadida tovarlar yoki xizmatlarni sotib olish uchun to‘lovga
qobilligi bo‘lib, u ana shu kishining qo‘lida mavjud bo‘lgan pul
mablag‘lari miqdorida o‘z ifodasini topadi. Odatda, bozorga
borganlar xaridor sifatida o‘zlariga kerak bo‘lgan ma’lum miqdorda
va turdagi tovarlarni o‘zaro kelishilgan narxlarda sotib olish
imkoniyatiga ega bo‘lishadi va shu imkoniyatlari darajasida olishadi.
Bu holat ularning talab darajasini belgilaydi.
Bozorda sotuvchilar tovar taklif qiladilar, xaridorlar esa u
yoki bu tovarga talab bilan boradilar. Bozorning bir tomonida
taklif, ikkinchi tomonida talab turadi. Kishilarning talabi ular-
ning ma’lum bir hayotiy ehtiyojlari tufayli kelib chiqadi, bu
ehtiyoj bozorda talab shakliga kiradi. Òalabning miqyosi esa shu
tovarning xaridorga qaysi darajada zarurligi, unga naf keltira
olishi bilan ifodalanadi. Òalab xaridorning tovarga yoki xizmatga
pul to‘lash qobiliyati bilan ta’minlangan ehtiyojidir. Agar xarid
uchun pul bo‘lmasa, ehtiyoj bo‘lgani bilan u talabga aylanmasligi
mumkin. Masalan, hozir juda ko‘pchilik yengil avtomobil sotib
olishni xohlaydi, bunga ehtiyojlari bor, lekin hammaning unga
yetarli puli yo‘q. Demak, ehtiyoj talabga aylanmadi va u
qondirilmay qolaveradi. Chunki ehtiyoj pul va narx orqali ta-
labga aylanadi.
Ehtiyojning talabga aylanishi
Ehtiyoj
Xarid qobiliyatini
belgilovchi pul
Tovar narxi
Talab




---

61