|
Mashg'ulotning borishi. 1- qism. Stol ustiga 6 ta katta va 7 ta kichik olmaning rangli tasviri oraliqda ma'lum masofa qoldirib,
bir qator qilib terib qo'yiladi. Tarbiyachi ,,Olmalarning kattaligi haqida nima deyish mumkin? Qaysi olma katta (kichik)? Qanday qilib tekshirish mumkin?" — deb so'raydi. Bolalardan biri katta olmalarni, boshqasi kichiklarini sanaydi. Katta va kichik olmalar nechtadan, qaysi son katta (kichik): 6 mi yoki 7 ekanligi aniqlangach, pedagog bolalardan qaysi olmalar ko'p va qaysi olmalar kam ekanligi yaqqol ko'rinishi uchun nima qilish kerak?" — deb so'raydi. So'ngra u bir bolani chiqarib, har bir katta olmaning tagiga kichik olmani aniq tagma-tag qilib qo'yib chiqishjjj;va qaysi son katta, qaysi son kichkina ekanligini aytib berishiHJteklif etadi. Pedagog bolalarning javobini aniqlashtiradi:
,,To'g'^lendi 7 soni 6 sonidan katta ekanligi yaqqol ko'rinib turibdi. 7 ta olma bor joyda 1 ta olma, kichik olma, ortiqcha (pedagog ortiqcha olmani ko'rsatadi), 6 ta olma bor joyda bitta olma yetish- maydi. Demak, 6—7 dan katta".
Tenglashtirishning ikkala usuli ko'rsatiladi, so'ngra har ikkala guruhdagi olmalar soni 7 taga yetkaziladi. Tarbiyachi olmalarning o'lchami har xil, lekin ularning soni teng 7 tadan bo'lganligini ta'kidlaydi. Predmetlarning soni ularning o'lchamiga bog'liq emas.
Keyin pedagog bolalarga 6 va 7 soni hosil qilingan usuldan foydalanib, 8 sonining hosil bo'lishini ko'rsatadi.
2- qism. (,,Qancha bo'lsa, shuncha harakat qil" o'yin mashqi). Tarbiyachi bolalarni 2 qatorga bir-birlariga qarama-qarshi qilib turg'izadi va ularga topshiriqni tushuntiradi: ,,Sizlar, men ko'rsatgan kartochkada nechta predmetning rasmi tasvirlangan bo'lsa, shuncha marta harakat qilasizlar. Ovoz chiqarmay sanash lozim. Harakatni avvalo mana bu qatorda (ko'rsatadi) turgan bolalar ularni tekshiradilar, keyin esa, aksincha siz harakatni bajarasiz, bular sizlarni tekshiradilar". (Pedagog kim kimni tekshirishini aniqlash- tiradi).
Har bir qatorga 2 tadan topshiriq beriladi, 6 va 5 ta, 7 va 4 ta predmetning rasmi ko'rsatiladi. Bolalarga uncha murakkab bo'lmagan harakatlarni bajarish taklif qilinadi. Masalan, qo'llarni yon tomondan yuqoriga ko'tarish, oldinga egilish, cho'qqayib o'tirish va hokazo.
».%fi-4W/?i. (,,Kim tezroq topadi?|^4yl»^ifcashqi).
BSlalar stol 46-§. Bolalar bog'chasida va
atpjfida o'tiradilar. Tokchada geomi|rik shakllar modeli: bog'cha-maktabda
kvadrat, matematika fanining o'rgatilishi
to'g'ri to'rtburchak, doira, oval shaklidagi predmetlar orasidagi uzviylik
qo'yilgan. Mashg'ulot shakli — bu
Pedagog stolida kvadrat, to'g'ri to'rtburchak, doira va oval bolalarning tasawurini o'quv-bilish
shaklidagi faoliyatlarini uni turli sharoitlarda
predmetlar: soat maketi, patnis, ko'zgu, sharf, ro'molcha, (xonada, tabiatda sayr etganda taqsimcha bor. Bolalardan biriga tokchada turgan va hokazo) o'tkazilishi maqsadga shakllarning nomini muvofiq ravishda pedagog- aytishtaklifetiladi. Tarbiyachi: ,,Hozir bir o'yin tarbiyachi tomonidan tarbiyaviy o'ynaymiz". (,,Kim mashg'ulot jarayonida tezroq topadi" o'yinini taklif etish mumkin.) Men har bir foydalaniladigan qilib tashkil guruhdan 1 tadan bolani chiqaraman (bir stol atrofida etilishidir.
o'tirgan Bog'cha-maktablarda, katta
bolalarni) va kimning qanday shaklni topishi kerakligini guruhlarda matematika mashg'u-
lotini tashkiliy shakllari dars- mashg'uloti suhbat jarayonida (predmetlar sanog'i, nomlanishi va
hokazolar) mustaqil fikrlash, bolalarning yakka tartibda, guruh va jamoa bo'lib ishlashlari, tabiat qo'ynida sayohat o'tkazilishidan iborat.
O'quv dasturi DTS asosida Respublika Xalq ta'limi vazirligi tasdiqlagan davlat hujjati bo'lib, uning bajarilishi majburiydir. Bog'chalar katta guruh bolalarida matematik tushunchalarni rivojlantirish tabiiy matematik ta'lim davlat standard talablarining bolalar tomonidan bajarilishi ularning zarur bilimlar, malaka va ko'nikmalarni egallashlariga, matematik bilim olishga ijobiy munosabatda bo'lish tasawurlarining shakllanishiga yordam beradi:
bolalarni tevarak-atrofdagi tabiiy muhitga moslashtirish, yangi tushunchalarni shakllantirish;
faoliyatning har xil turlarini: o'quv, mehnat, muloqotni egallash;
o'z-o'zini nazorat qilish hamda ziyraklikka o'rgatish;
muayyan umumiy tabiiy-ilmiy iqtidorning belgilangan darajasi va uning keyingi taraqqiyoti tavsifi.
Shunday qilib, katta guruhlarda tabiiy-matematik ta'lim davlat ta'lim standartining o'quv-biluv jarayoniga joriy etilishi fanlararo aloqadorlikka doir tabiiy-ilmiy bilim, ko'nikma va malakalarnigina emas, balki bolaning muayyan asosiy faoliyati majmuasi—mdbiBat, o'quv-biluv, axloqiy va jismoniy tuzilishiga mos keladigan f«H|lat- larining shakllanishini ham ta'minlaydi. $3
Har bir bolaning bilimida siljish bo'lishiga erishish zarur. 167
Birgalikda ishlash bilish faoliyatining faollashuviga yordam beradi, bolalarda o'zaro nazorat qilish va o'zaro yordam berish sifatlarini shakillantiradi, tarbiyaviy vazifani ado etadi.
Bolalarda elementar matematik tasawurlarni rivojlantirish vazifalari va bolalar bog'chasida arifmetika asoslarini tarkib topti- rish, miqdor, makon va zamonga oid tasawurlarni rivojlantirish
mashg'ulotning asosiy shartidir. Har bir mashg'ulotda tarbiyachi
mavzu mazmunining asosiy masalalari va uni mashg'ulot jarayonida
|
ishlash metodikasini
|
ochib beradi. Bunda shuni nazarda
|
tutish
|
kerakki, berilayotgan
|
tavsiyalar, odatda, bolalarga berilishi
|
kerak
|
bo'lgan topshiriqlar,
|
mashqlar, savollarning namunalaridir.
|
Bunday
|
mashqlar sonini pedagog-tarbiyachi guruh bilan ishlashning aniq shart-sharoitlarini hisobga olib, o'zi aniqlashi kerak.
|
Tayyorlov guruhida o'tkaziladigan
|
matematik
|
mashg'ulotda
|
didaktik ko'rsatma materiallaridan keng
|
foydalanilishi
|
xarakterlidir.
|
Amaliy ishlar, ko'rgazma tashkil qilish bilan bog'liq bo'lgan topshi- riqlar ham namunalar sifatida qaralishi mumkin. Pedagog-
|
tarbiyachi ularga
|
o'zida
|
bo'lgan
|
ko'rsatma-qo'llanmalarni
|
hisobga
|
olib tuzatishlar
|
kiritishi
|
mumkin.
|
Ko'pchilik hollarda
|
tavsiya
|
etilayotgan
|
og'zaki
|
mashqlar
|
materialini
|
pedagog-tarbiyachi
|
turli
|
usullarda
|
berishi,
|
ba'zan esa
|
guruhning
|
tayyorgarligiga
|
qarab
|
almashtirishi ham mumkin. Pedagog-tarbiyachi tavsiya etilayotgan didaktik o'yinlarga ham ijodiy yaqinlashishi kerak, bunda o'yinlarni o'tkazishda foydalaniladigan qo'llanmalarni imkoni boricha ko'proq tayyorlab borish, har bir mashg'ulotning aniq vazifalarini hisobga olib, o'zi topgan o'yinlarni sinash maqsadida mashg'ulot- larda o'yinlar tashkil qilishi mumkin. -Cj ,
47-§. Tayyorlov guruhlarida matematikani,,$ (
Do'stlaringiz bilan baham: |
