Muallif: o’q. A. Avliyoqulov

Eksperiment

^!S^iEksperiment — bu ham kuzatish bo'lib, maxsu&jlashkil qitifl|san tUqiqotchi tomonidan nazorat qilib turiladigan va muntazam ravishda o'zgartirib turiladigan sharoitda o'tkaziladi. Pedagogik eksperiment mashg'ulot jarayonida kasbiy qiziqishlarni tarbiyalash- ning u yoki bu usulini, ko'rsatma -qo'llanmalarning samarador- ligini tadqiq qilishda qo'llaniladi.

Tadqiqotchi eksperiment o'tkazishdan oldin tadqiq qilinishi kerak bo'lgan masalalarni aniq ifodalab olishi, bunday masalalarni hal qilinishi amaliyotda va pedagogika fani uchun ahamiyatga ega bo'lishi kerak. Bolalar tasavvurlarini rivojlantirishga oid material to'plash yo'llarini belgilash imkonini beradi, tadqSprtchining aniq materialda chalkashib ketishiga yo'l qo'ymaydi. 'ifttnubut-

Eksperiment natijalarini tahlil qilish taqqoslash^t!Bletodi bilan o'tkaziladi, buning uchun ikki yoki bir necha guruhlar tuziladi, bu guruhlarga olingan bolalar tarkibi bo'yicha tayyorgarlik darajalari va boshqa ko'rsatkichlar bo'yicha imkoni boricha bir xilda bo'lishi kerak. Tadqiqotchi tomonidan maxsus ishlab chiqilgan eksperimen- tal material bo'yicha ish bajariladi. Taqqoslash uchun nazorat guruhlari tanlanadi, bu guruhlardagi bolalar tarkibi, ularning elementar matematik bilim darajalari bo'yicha taxminan eksperi- mental guruhlarga teng kuchli bo'lishi kerak, bu guruhlarda mate- matikadan mashg'ulotlar eksperimental guruhlarda qo'llaniladigan metodlar, vositalar va boshqalar qo'llanilmaydi.

Eksperiment natijalari haqida obyektiv ma'lumotlar olishning

t hqa usullaridan ham foydalaniladi:

1. 
   Eksperimental guruhlarda boshlang'ich shartlar nazorat guruhidagiga qaraganda birmuncha qulayroqdir; agar eksperi- mental: ^druhlarda bunday sharoitlarda yaxshi natijalar olingan bo'lsaj'ftasalani eksperimental hal qilish o'zini oqlagan hisobla- nadi. '^w
   
2. 
   Bolalarning tarkibi taxminan bir xil bo'lgan ikkita guruh olinadi; tadqiq qilinayotgan masalaning yangi yechimi shu guruhlarning bittasida qo'llaniladi so'ngra boshqa mavzu material- larida ikkinchi bir guruhda qo'llaniladi; agar iSiAday qo'llanishdagi yangi metod, usul yaxshi natija bersa, biJil^ul, metod o'zini oqlagan bo'ladi. -
   

Tarbiyachi eksperimentni boshlashdan oldin, oraliq bosqich- larida va oxirida hamma guruh bolalarining bil.mlarini tekshiradi. Olingan ma'lumotlarni tahlil qilish asosida tadqiq qilinayotgan metod, usul va hokazolarning samaradorligi haqida xulosalar chiqariladi. Eksperimental va nazorat guruhlardan olingan sifat va miqdoriy natijalarni tahlil qilish asosida eksperimental xulosa

chiqariladi. Miqdoriy kattaliklarni aniqlashning turli xil usullari (o'zlashtirilishi bo'yicha, to'g'ri va noto'g'ri javoblarni taqqoslash va hokazo) mavjud. Keying! vaqtlarda shu maqsadda turli xil statistika metodlaridan har xil hisoblash texnikasi va kibernetik vositalardan foydalanilmoqda. Ba'zi muhfm qoidalarni tajribaviy tekshirish ommaviy eksperiment yo'li bilqg: amalga oshiriladi.

4.