Microsoft Word chingiz aytmatov sohil yoqalab chopayotgan olapar lotin ziyouz com doc

www.ziyouz.com

 

кутубхонаси

 

31

baqirmasligi kerak edi, haytovur u otasidan yosh edi. Unga bir balo bo‘lganga o‘xshaydi. Yoki bir 

qayiqdagi nivxlar deb atalgan to‘pga qandaydir darz ketdimi, nima balo? Hamma jim bo‘lib qoldi, 

hamma ezgin, hammaning ichini it tatalardi. Milxunning o‘ziyam indamay qoldi. Emrayin boshini quyi 

soldi. O‘rxon bobo esa chetga qaragancha o‘tirar, yuzi xuddi borliqni qurshab olgan tumanga o‘xshash 

sirli edi. 

— O‘zingni bos, Milxun, — dedi nihoyat Emrayin. — Shunchaki gap kelganda aytdim-ko‘ydim-

da. Bir joyda turgandan ko‘ra suzgan yaxshi, albatta. To‘g‘ri gapirding, qani ketdik... 

Ular yana joylaridan qo‘zg‘alishdi. Yana tirgaklar g‘iychillab, yana eshkaklar suvni shaloplatib, 

ko‘tarilib tusha boshladi. Lekin odamlarning nazarida qayiq siljimayotganday, bir joyda turganday edi. 

Qaergacha suzishsa ham bari bir butun atrofni quyuq tuman bosgan edi, go‘yo sehr-joduli doiraga 

tushib kolgan edilar. Xuddi shu narsa Milxunning yana xunobini chiqardi. 

— Sening manovi tumaningga tupurdim, eshityapsanmi, ey Sersoqol Emrayin! — U darg‘azab 

bo‘lib javray ketdi. — Tezroq haydaylik qayiqni! Men shuni istayapman! Tezroq qimirla, hoy Soqol, 

uxlama, eshityapsanmi? Tupurdim tumaningga! 

Milxun javrar ekan, eshkakni yanada keskinroq esha boshladi. 

— Qani, bo‘l tez! Bo‘l tez, deyapman! — deya qistadi u. 

Emrayin bu gal Milxunning jahlini chiqarmaslik uchun indamadi. Aksincha, uning ovsarona 

«o‘yiniga» qo‘shilganday tez eshkak esha boshladi. 

Qayiqning tezligi osha boshladi. U tuman ichida tavakkaliga goh u tomonga, goh bu tomonga jadal 

suzar, ammo qayoqqa borishayotganini hech kim bilmasdi. Milxun bilan Emrayin esa telbalarcha 

harakat kilib, jon achchig‘ida eshkak eshishar, go‘yo tumanni quvib yetib, cheksiz chegarasidan chiqib 

ketishga uringanday, shafqatsiz bir jazava bilan harakat kilishardi. 

Eshkaklarning kuraklari qiyalab suv sachratib, tez-tez ko‘tarilib tushar, qayiq tashqarisida suv 

shovullardi; ovchilarning tuklari hurpaygan, ter bosgan yuzlari goh pastga, goh balandga ko‘tarilar, 

ular eshkakni suvdan olayotganda yiqilguday gavdalarini oldinga tashlashar, eshkakni suvga 

tirashgandan keyin zo‘r berib o‘zlarini orqaga tashlar edilar... 

Ular h-ha, deb nafas olib, h-ha, deb nafas chikarishar edi; h-ha... H-a... H-ha... H-ha... H-ha... H-

ha... H-ha... 

Oldinda — tuman, orqada — tuman, butun borliqni tuman qoplagan edi. 

— Xana, xana!

8

 — ko‘zlari yonib, baqirib, hammani tezlashga undardi Milxun. 

Avvaliga Kirisk harakat tezlashganidan quvonib ketdi, ammo keyin bu harakatlarning hammasi 

behuda ekanligini tushunib dahshatga tushdi. Bola tahlika ostida O‘rxon oqsoqolga qaradi, nazarida 

hozir chol bu bema’ni poygani to‘xtatishi kerak edi. Ammo oqsoqol o‘ychan ko‘zlarini atrofga 

tikkanicha, hamma narsaga parvoyi falak o‘tirardi. Chol yig‘layaptimi yoki ko‘zlari o‘zi yoshlanib 

turadimi, bilib bo‘lmas, yuzi namlangan edi. Atrofida yuz berayotgan hodisalarni his qilmayotganday, 

qayiq tumshug‘ida miq etmay o‘tirardi. 

Qayiq esa tuman qo‘ynida qayoqqa borayotganini ham, nima uchun borayotganini ham bilmay, 

sarson-sargardon turardi. 

— Xana, xana! — jonholatdagi baqiriq atrofga taralardi tuman ichida. — Xana, xana! 

Uzoq vaqtgacha shu ahvol davom etdi. Ammo eshkakchilar holdan toyib, qayiq sekinlasha 

boshladi. Ular hansirashib, bo‘g‘riqib, eshkaklarni o‘z holiga tashlab qo‘yishdi. Milxun boshini 

ko‘tarolmadi. 

Achchiq haqiqatni shu taxlit anglab yetishdi. Ular tumandan o‘zib ketisholmadi, tuman 

chegarasidan chiqib ketisholmadi; hamma narsa avvalgiday: hamon ovchilar avvalgiday xavfli, omonat 

dengiz to‘lqinlarida yurishibdi, hamon oldinda nima kutayotgani noaniq, hamon borliqni quyuq zulmat 

chulg‘ab olgan. Faqat shiddat bilan ketayotgan qayiq yana allaqancha joygacha suzib bordi-da, oxiri 

                                                      

8

 Xana — qani, bo‘l tezroq ma’nosida. 

---

Chingiz Aytmatov. Sohil yoqalab chopayotgan olapar (qissa)