M tojiyev, I. Nigmatov

joylarda ishlovchilar uchun ustama haqi bir qancha sexlarda oylikning
13 foizini, o ‘ta zararli ishlarda esa 3 0 -3 5 foizini tashkil etadi. S o g ‘liq
uchun o ‘ta xavfli sharoitlarda ishlayotganlam ing kasb kasalliklariga
chalinmasliklarini ta’minlash va so g ‘liqlarini mustahkamlash maqsadida
51

---

ularga bepul oziq-ovqat 
mahsulotlari (sut, qatiq va h.k) beriladi. Bu
im tiyozdan 30 foiz ishchi va xizmatchilar foydalanadilar. Shuningdek,
zararli va zaharli muhitda ishlayotganlar uchun xavfsizlikni ta’minlash,
sog liqni saqlash maqsadida mehnat qonunchiligiga asosan shaxsiy
muhofaza vositalari korxona hisobidan bepul beriladi. M isol uchun,
gazniqob, resperator, k o ‘zoynak, him oya moslamalari, dielektrik kalish,
kiyimlar, xalat va qoiqoplar. Ishlab chiqarish korxonalarida zararli va
o g ‘ir mehnat sharoitida ishlayotganlar kasb kasalliklariga uchramaslik
va salomatliklarini mustahkamlash maqsadida (har 3,6,12 oyda) tibbiyot
k o ‘rigidan o ‘tkaziladi, zaruriyatga qarab qo‘shim cha chora-tadbirlar
k o ‘riladi. M amlakatimizda aholining mehnat qiiish jarayonida erkaklar
bilan ayollarning teng huquqligi ta’kidlansa-da, ayollam ing erkaklar
singari o g ‘ir va zararli b o ‘lgan ishlarda ishlashlarini bildirmaydi. Chunki
ayollar fiziologiyasini hamda ayollam ing oiladagi tutgan o ‘m ini hisobga
olib, qonunda ular uchun m uayyan yengilliklar va maxsus qoidalar
belgilangan. Shuning uchun ba’zi bir o g ‘ir jism oniy va zaharli ta’siri
b o ig a n ishlarida ayollar mehnatidan foydalanish taqiqlam di. Masalan,
zaharli moddalar ajraladigan yoki qoilaniladigan, kim yo sanoatining
ayrim tarmoqlarida, yuqori haroratli qora metall quymalar ishlab