Issn 2181-9580 toshkent davlat pedagogika universiteti ilmiy axborotlari ilmiy-nazariy jurnali

 
 
1-jadval 
Boshlang‘ich sinf o‘quvchilarining fanlararo aloqadorlikni anglash darajalari 
№ 
Sinflar 
Yuqori daraja 
O‘rta daraja 
Quyi daraja 
Tajriba 
sinfi 
Nazorat 
sinfi 
Tajriba 
sinfi 
Nazorat 
sinfi 
Tajriba 
sinfi 
Nazorat 
sinfi 
1 
2-sinf o‘quvchilari 
8 
9 
23 
25 
24 
24 
% hisobida 
15% 
16% 
42% 
43% 
43% 
41% 
2 
3-sinf o‘quvchilari 
10 
9 
25 
24 
22 
23 
% hisobida 
18% 
16% 
44% 
43% 
39% 
41% 
3 
4-sinf o‘quvchilari 
9 
10 
22 
21 
27 
30 
% hisobida 
16% 
16% 
38% 
34% 
46% 
50% 
210

---

TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI ILMIY AXBOROTLARI 
 
2020/2
 
Oʻquvchilarning bilimlarni oʻzlashtirish samaradorligini aniqlash maqsadida, tajriba va 
nazorat sinflarida test sinovlari oʻtkazildi. Ushbu test sinovlarida 2-sinfdan jami 113 nafar 
(tajriba sinfida – 55, nazorat sinfida – 58 nafar), 3-sinfdan jami 113 nafar (tajriba sinfida – 57, 
nazorat sinfida – 56 nafar), 4-sinfdan 119 nafar (tajriba sinfida – 58, nazorat sinfida – 61 
nafar), jami 345 nafar boshlangʻich sinf oʻquvchilari ishtirok etdilar. Pedagogik tajriba-sinovni 
boshlash davrida oʻquvchilarning bilimlarni oʻzlashtirish samaradorligidagi miqdor hamda 
sifat oʻzgarishlari aniqlandi. Boshlangʻich sinf oʻquvchilarida mustaqil fikrlash koʻnikmasini 
rivojlantirishda oʻquv fanlararo aloqadorlik mexanizmidan foydalanish muhim amaliy 
ahamiyat kasb etadi. Matematikani oʻrganish jarayonida hosil qilingan tasavvur va bilimlarni 
umumlashtirgan holda oʻquvchilarda ijtimoiy-gumanitar turkumdagi oʻquv fanlararo 
aloqadorlik asosida muayyan koʻnikma va malakalar shakllantirildi va quyidagi xulosalarga 
kelindi: 
1. Kuzatishlarimiz shuni koʻrsatdiki, oʻquv fanlararo aloqadorlik hodisasi murakkab va 
serqirra didaktik jarayondir.
Fanlararo aloqadorlikning falsafiy asosi, fanlar va ilmiy tushunchalarning oʻzaro 
bogʻlangan holda rivojlanishi taniqli olimlar tomonidan ochib berilgan. Ular oʻquv fanlararo 
aloqadorlik qonuniyatlari metodologik-didaktik tamoyillar ichida yetakchi didaktik hodisa 
ekanligini taʼkidlab oʻtganlar.
2. Fanlararo aloqadorlik – taʼlim jarayoni va uning barcha oʻqitilish shaklida didaktik 
shart-sharoitlarni takomillashtiruvchi didaktik hodisadir.
3. Oʻquv fanlararo aloqadorlikni taʼminlashda mazmunan bir-biriga yaqin oʻquv 
predmetlarining materiallari nihoyatda talabchanlik bilan muvofiqlashtirildi;
4. Oʻquv fanlararo aloqadorlikni taʼminlash boʻyicha amalga oshiriladigan faoliyatning 
samaradorligi, asosan, oʻquv predmetlari oʻqituvchilarining ijodiy izlanishlari va 
faoliyatlarining mazmundorligiga ham bogʻliqdir.
Boshlangʻich sinflarda oʻquv fanlarini oʻzaro aloqadorlikda oʻqitish asosida quyidagi 
natijalarga erishish mumkin: boshlangʻich taʼlim oʻquv rejalari va oʻquv dasturlari 
optimallashtiriladi; boshlangʻich sinflarda bir qancha fanlar qisqarishi natijasida kichik 
maktab yoshidanoq chet tillarini oʻrgatish yoki jismoniy rivojlantirish uchun imkoniyat 
tugʻiladi; 
- kichik maktab yoshidagi oʻquvchilarda mustaqil va mantiqiy fikrlash, abstrakt tafakkur 
yuritish koʻnikmalari shakllantiriladi; 
- oʻquvchilarda tabiat, jamiyat va fan haqidagi yaxlit tushunchalar va tasavvurlar, 
hayotiy koʻnikmalar shakllantirib boriladi.