Хфх лек Хосилбеков

4.6 Ish o’rinlarini tashkillashtirishda ergonomik talablar. 
Ishchilarning sog’lig’ini saqlash, yuqori ish unumiga erishish va o’zini yaxshi his qilishi 
ularning  mehnat  sharoitini  yaxshilanishi  va  ish  joylarini  tashkil  etishga  bog’liq.  Turgan  va 
o’tirgan 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

hollarda  bajariladigan  ishlar  ergonomika  talablari  asosida  kishi  tanasining  o’lchamlari 
inobatga 
olingan holda amalga oshiriladi. 
e) 
4.13-rasm.  O’rta  bo’yli  odamni  boshqaruv  a’zolarini  joylashtirish  uchun  motor  maydoniga 
yoyish 
doirasi va ish o’rni 
a) va b) – o’tirgan holatda vertikal va gorizontal teksilikda yoyish doirasi 
c) va d) – tikka turganda vertikal va gorizontal tekislikda yoyish doirasi 
e) – kompyuter operatorinig ish o’rni geometrik o’lchamlari 
1 – tez-tez ishlatiladigan va muhim boshqaruv organlari joylashuvi; 
2 – tez-tez ishlatiladigan va kam muhim bo’lgan boshqaruv organlari; 
3 - kam ishlatiladigan boshqaruv organlari. 
53 
Ishchi yuzaning ko’rsatkichlari kishining kuchi, shaxsiy imkoniyatlarga bog’liq holda 
o’zgaradi  va  u  har  xil  odamlarda  turlichadir.  Uzluksiz  ish  davomida  kishining  kuch  miqdori, 
uning 
ta’sir etish davomiyligiga va chastotasiga teskari proporsionaldir. Yengil ishlarni bajarishda ish 
joylarini  o’tirib  ishlashga  mo’ljallab  tashkil  qilinadi.  Ishchining  erkin  ko’zg’alishiga  zaruriyat 
talab 
qilinmasa, shu bilan birga texnologik jarayonning o’ziga xosligini ifodalovchi o’rta og’irliqdagi 
ishlar  ish  joyining  konstruktsiyasiga  bog’liq  holda  vertikal  hamda  gorizontal  tekisliklarda 
bajariladi. 
Ishda bajarilayotgan operatsiyalar tez va juda tez doira chegarasida va harakatlantiruvchi 
maydonning  eng  qulay  doirasida  amalga  oshiriladi.  Bajariladigan  operatsiyalarni  bajarilish 
tezligini 
«juda  tez»  -  ikki  va  undan  ortiq  operatsiyalar  1  minutda,  «tez»  1  minutda  ikki  operatsiyadan 
kam, 
ammo 1 soatda ikki operatsiyadan ko’p; «kamdan-kam» 1 soatda ikki operatsiyadan ko’p 
bo’lmagan deb qabul qilinadi. Shularga muvofiq axborot va boshqarish pultlarining kanali 
joylashtiriladi.  Bundan  tashqari  ish  o’rinlarini  ish  turiga  qarab  metall  stol,  stellaj,  qutilar, 
uskuna va 
soz  asboblar  bilan  ta’minlash  xavfsiz  ishni  tashkillashtirishda  va  samaradorligini  oshirishda 
asosiy 
mezonlaridan biri hisoblanadi.