Guliston davlat universiteti berilganlar bazasini boshqarish tizimlari

Hisobotda ma’lumotlarni filtratsiya qilish.
Hisobotlar va shakllardagi yozuvlar filtratsiya qilinishi mumkin. Buning uchun hisobotning Filtr (Filter) xossasi mavjud. Bu xossaning qiymati Select instruktsiyasining Where mantiqiy ifodasidir. Bu filtrning qoʻllanishi shunga olib keladiki, aniq yozuv uchun filtrda berilgan mantiqiy ifoda qiymati Истина (TRUE) boʻlganda bu yozuv aks etadi aks holda yoʻq. Hisobot xossalari oynasiga kiritilgan filtr hisobotdagi yozuvlarga qoʻllanishi uchun Filtr включен (Filter On) xossasi qiymatini Ha (Yes) ga oʻrnatish kerak. Aks holda u saqlanadi, hisobot bajarilganda yuklanadi, lekin qoʻllanilmaydi. Xossani xossalar dialog oynasida yoki “макрос”da yoki VBA protsedurasida oʻrnatish kerak.

1. 
   Tanlab olish so’rovlarini yaratish
   
2. 
   O’zgartirish so’rovlarini yaratish
   
3. 
   Tanlash shartlari, so’rovlar asosidagi so’rovlar
   

Amaliyotda dastlabki yaratilgan jadvaldan yozuvlarning bir qismini (ma’lum mezonlar buyicha) tanlab olish va tartiblash zarurati ko’plab tug’ilib turadi. Tanlash mezonlari bir qator shartlar majmuasi bilan aniqlanishi mumkin.

Tanlab olish so’rovlari. So’rovlarning eng kup uchraydigan turi bu tanlab olish so’rovlaridir. Uning maksadi MO ma’lumotlari orasidan berilgan shartlarga buysunadigan ma’lumotlarni tanlab, natijaviy jadvalni chop etishdir. So’rovlarni yaratish uchun MOda maxsus so’rovlar tili mavjud. U SQL deb ataladi.
1. Ombor uchun so’rov yaratishda MOning mulokot oynasidan «Zaproso’» (So’rovlar)ilovasini tanlash, sungra «Sozdat» (Yaratish) tugmachasini bosish kerak. Natijada quyidagi oyna ochiladi.
2. Ochilgan «Novo’y zapros» (Yangi so’rov) muloqot oynasida «Konstruktor» bo’limini tanlash bilan so’rovni qo’lda ishlash xolatida yaratish usuli belgilanadi.
3. «Konstruktor» xolatida so’rovni yaratish, MOdan mana shu so’rov asosini tashkil etadigan jadvallarni tanlashdan boshlanadi.
4. Jadvalni tanlash «Dobavlenie tablitso’» (Jadvalni kushish) mulokot oynasida bajariladi. Unda MOdagi barcha jadvallar ruyxati aks ettirilgan buladi.
5. Tanlangan jadvallar so’rov blankasining yukori qismiga yozib kuyiladi. Buning uchun jadvallar tanlab olingandan sung «Dobavit» (Kushish) tugmachasi bosiladi.
6. «Dobavlenie tablitso’» (Jadvalni kushish) oynasida uchta ilova «tablitso’» (jadvallar), «zaproso’» (so’rovlar) va «tablitso’ i zaproso’» (jadvallar va so’rovlar) borligiga e’tibor berish kerak.
7. Namuna buyicha so’rov blankasi ikkita panelga ega. Yuqori panelda so’rovga asos buladigan jadvallar maydonlarining ro’yxati joylashadi .
8. Quyi panel satrlari so’rov tuzilmasini, ya’ni so’rov natijasida olingan ma’lumotlar joylashadigan natijaviy jadval tuzilmasini aniqlaydi.
9. Quyi paneldagi «Pole» (Maydon) satri blankining yukori qismidagi maydonlar nomini olib utish bilan tuldiriladi. Yaratiladigan natijaviy jadvalning xar bir maydoniga namuna buyicha so’rov blankining bitta ustuni mos keladi.
10. «Imya» (Nomi) satri maydonlar olib utilayotganda avtomatik ravishda tuldiriladi.
11. Agar «Sortirovka» (Saralash) satrida sichkoncha tugmachasi bosilsa, saralash turlarini ko’rsatuvchi ruyxatni ochadigan tugmacha paydo buladi.
12. «Uslovie otbora» (Tanlash sharti) satrida natijaviy jadvalga kiritish uchun yozuvlarga kuyiladigan mezon (shart) yoziladi. Uar bir maydon uchun uzining tanlash sharti bulishi mumkin.
13. So’rovni ishga tushirish «Vid» (Kurinish) tugmachasini bosish orkali bajariladi. Unda natijaviy jadval xosil buladi.
14. Natijaviy jadvaldan chiqish va namuna buyicha so’rov blankasida yangi so’rovni yaratishga kaytish uchun «Vid» (Kurinish) tugmachasini takroran bosish kerak.


O’zgartirish so’rovlari. Tanlab olish so’rovlarining barcha turlari vaktinchalik natijaviy jadvallarni xosil kiladi. Bunda bazadagi jadvallar o’zgarishsiz koladi. Shunga karamasdan MOni yaratuvchilari uchun so’rovlarning maxsus guruhi mavjudki, ular o’zgartirish so’rovlari deyiladi. O’zgartirish so’rovlari — bu, bir amalni bajarish bilan bir nechta so’rovlarga o’zgartirish kiritadigan so’rovdir. Uning 4 turi mavjud: yuqotish, yangilash, yozuvlar qo’shish va jadval yaratish so’rovlari.
Yo’qotish so’rovlari bir yoki bir necha jadvaldan yozuvlar guruhini yukotadi. Yukotish so’rovlari orqali yozuvni to’laligicha yukotish mumkin. Uning ichidagi ayrim jadvallarni alohida yukotib bo’lmaydi.
Yangilash so’rovlari bir yoki bir necha jadvaldagi yozuvlar guruhida umumiy o’zgartirishlar kiritadi. Ushbu so’rov mavjud jadvallardagi ma’lumotlarni o’zgartirish imkonini beradi.
Yozuvlar kushish so’rovi bir yoki bir necha jadvaldagi yozuvlar guruhini boshka bir yoki bir necha jadvalning oxiriga qo’shadi.
Jadval yaratish so’rovi bir yoki bir necha jadvalning barcha ma’lumotlari yoki ularning bir qismi asosida yangi jadvalni yaratadi.