G. Q. Hasanova, Z. B. Jalilov

Tadqiqiy-ijodiy ta’lim texnalogiyasi. Mazkur ta’lim texnalogiyasi talabalarni izlanishga, mustaqil o‘qish–o‘rganishni tarkib toptirishga, ijodiy fikrlashga, muammolarni yechish qobiliyatini o‘stirishga, yangi bilim (tajribalar)ni tadqiqiy o‘zlashtirishga va ma’lumotlarni o‘zlashtirish yo‘llarini izlab toppish ko‘nikmalarini rivojlantirishni maqsad qilib qo‘ygan texnalogiya hisoblanadi. Bunday ta’lim texnologiyas faoliyatga mustaqillik berib, o‘quvchi(talaba)ni olsak ijodiy ishlashga yo‘naltiradi. Pedagogika faollari mazmunidagi zarur, kerakli, talab etilayatgan masalani talaba (o‘quvchi)ning o‘zi izlab topishga harakat qiladi. Bu harakatlar, izlanishlar albatta pedagog ta’lim o‘rgatuvchi tomonidan yo‘naltiradi, boshqariladi va rag‘batlantiriladi. Bunday talaba (o‘quvchi) ning mustaqiligi, tashabuskorligi, izlanuvchanligi pedagog tomonidan qo‘llab-
quvatlansa, talabaning intilishi,qiziqishi, ijodiy fikrlashi rag‘batlantirib borilsa, tadqiqiy- ijodiy ta’lim texnologiyasi o‘z maqsadiga erishadi.
Shuning uchun bu ta’lim texnologiyasi xozirgi ilmiy – pedagogik nazarya (maxsuldor) ta’lim texnologiya variyanti deb yuritilmoqda. Tajribalarning ko‘rsatishiga tatqiqiy ta’limda o‘qitish ishlarining teatrlashgan rolli o‘yinlar, muamoli maruzalar bahs – munozarali amaliy mashg‘ulotlar kabi ta’lim shaklari va aqliy xujum tanqidiy fikrlash, kichik guruxlarda ishlash, munozara kabi o‘qitish metodlarini qo‘llash orqali qo‘llanilishini nazarda tutadi.
Buning natijasida bilimlar talaba tomonidan mustaqil- ijodiy o‘zlashtirilganligi, o‘z fikr muloxazalari va guruhdoshlarining fikrlariga tanqidiy yondoshqanligi tufayli, talabada mustaqil, erkin mushohada yuritishi, ijodiy fikrlash, taxliliy yondoshishi rivojlanadi.
Maskur texnologiyaning ta’limiy tarbiyaviy axamyati shundaki, u katta kuch, mablag‘ va texnika vositalarini qo‘lashni ta’lab etmaydi, ammo ta’lim oluvchilarda ma’lumotlar to‘plash, modellash, ularni sinovdan o‘tkazish, tatqiqiy, ijodiy tanqidiy mustaqil fikrlash, dalillar keltirish qarorlar qabul qilish munosabat bildirish, yangiliklarni qabul qilish va qo‘llash, axloqiylik, ma’naviyatlilik ijtimoiy ma’sulliyatlilik, intelektuallik ko‘nikmalarni shakllantirish va rivojlantirishga xizmat qiladi. Shu bois pedagogik turkum fanlarni maktabga ta’limga o‘qitishda unumli foydalanish maqsadga muofiq.