Erkin umarov mahmud abdullayev

Mir Said Sharif Jurjoniy 
(1339—1413). T o 'liq ismi Ali binni 
M uham m ad binni Ali H usayni Juijoniy Astrobod shahri yaqinidagi 
T og'u qishlog'ida dunyoga kelgan. Tem ur tom onidan Sheroz fath 
etilgach, boshqa olim lar qatori Sam arqandga kelgan.
U o ‘z zam onasining yirik allom asi bo'lib, o 'sh a davr fanlari- 
ning b a rc h a sohalarid a faoliyat k o 'rsatg an : islom falsafasi — 
Kalom , m antiq, til, tabiatshunoslik, huquq va falsafaga oid riso- 
lalar, shuningdek, ko‘plab olim larning asarlariga sharhlar yozgan.
Asarlari: 
«Avsat d ar m an tiq » (« M an tiq d a o ‘rta xulosa»), 
«D unyoni aks ettiruvchi k o ‘zgu» (risola).
Juijoniy Sam arqandda 20 yildan k o 'p ro q sam arali ijod etgan, 
Amir T em ur vafotidan keyin Sherozga qaytib ketadi.
* * *
Hoja Muhammad Porso 
(1348—1420). M uham m ad bin M ah ­
m ud al-H ofiz al-Buxoriy (H oja Porso) Buxoroda tavallud topgan. 
U naqshbandiya m aktabining eng ko'zga k o 'ringan olim laridan 
biri. H oja Porso Q ur’on, hadis, kalom kabi turli diniy ilm larni 
chuqur o'rgangan donishm and («Porso»-dindor) edi. Porso N aqsh- 
bandning ikkinchi xalifasi bo'lgan.
Asarlari: 
«R isolai qudsiya («H oja B a h o u d d in n in g qudsiy 
kalimalari haqida risola»), «Az anfozi qudsiyai mashoyixi tariqat»

---

(«Tariqat m ashoyixlarining qudsiy kalim alaridan»), «E ’tiqodot» 
(«E’tiqod haqida risola»), «Tahqiqot» («Tasaw uf istilohlari haqida 
risola»), «Tafsiri Q ur’on» («Qur’on tafsiri»), «Al-hadis ul-arba’una» 
(«Qirq hadis»), «Risola dar odobi murid» («Murid odoblari haqida 
risola»), «Sharhi «Fiqhi Kaydoniy» («Fiqhi Kaydoniy» asarining 
sharhi»), «Fasl u l-x ito b b i-vu su li-ahb ob » (« D o ‘stla r visoliga 
yetishishda oq ila qorani ajratuvchi kitob»), «Muxtasari ta ’rixi М ак­
ка» («М акка sh ah rin in g q isq ach a tarixi»), « M aq o m o ti H o ja 
Alouddin Attor» («Alouddin A ttor maqomati»), «M aqom oti Hoja 
Bahouddin Naqshband» («Hoja Bahouddin Naqshband maqomati»).
Porsoning shariat va tariqat masalalariga bag'ishlangan va unga 
katta shuhrat keltirgan asari — «Fasl ul-xitob bi-vusuli-l-ahbob» 
(«Do‘stlar visoliga yetishda oq ila qorani ajratuvchi kitobi») risolasidir.
* * *
Qozizoda Rumiy 
(XIV asr oxiri — XV asr boshi). Markaziy Osiyo 
madaniyatiga katta ijodiy ta ’sir ko‘rsatgan alloma Salohiddin Muso 
ibn M uham m ad ibn M ahm ud Qozizoda Rumiy hozirgi Turkiyaning 
Bursa degan joyida tug'ilgan. Otasi Hoji Afandi Bursaning qozisi 
bo‘lgan. Salohiddinning tug'ilgan yili m a’lum emas. Tavalludi 1354— 
1364 yillar orasida degan taxminlar bor. U Samarqand shahriga ilm 
olish maqsadida kelgan. Keyinchalik Amir Tem ur ulamolari qatoridan 
m unosib o ‘rin egallaydi. Tem urning saroy astronom i M avlono 
Ahmaddan astronomiya va matematikadan tahsil olgan. Otasining 
qozilik lavozimi va rum (Kichik Osiyo)lik ekanligiga ishora qilib u 
«Qozizoda Rumiy» nomi bilan shuhrat qozongan.
T em ur vafotidan so‘ng u U lug'bek bilan birgalikda H irotga 
boradi, astronom iya, m atem atika sohasida unga ustozlik qilgan, 
bir necha vaqt Samarqandda — U lug'bek madrasasida ishlaydi. Jur- 
joniy bilan ilmiy m uloqot va m unozaralar olib borgan.
U lug'bek