Erkin umarov mahmud abdullayev

Birinchi bob
MA’NAYIYAT УА UNING JAMIYAT
HAYOTIDAGI 0 ‘RNI
1. MA’NAYIYAT, UNING MOHIYATI VA MAZMUNI
H ar qanday shakldagi tafakkur, bilish jaray o n i tasavvurlar, 
tushunchalar, kategoriyalarning tarkib topishiga olib keladi. Inson 
tasavvur, tushuncha, kategoriyalar yordam i bilan fikr yuritadi, 
deganda u o ‘z ongi yordam ida m uayyan hayotiy jarayon, o ‘zga- 
rish larn i aks ettirish d a u la rd a n foydalanishi n aza rd a tu tila d i. 
D em ak, h ar bir tasavvur va tushuncha ayni vaqtda voqelik hodi- 
salarining u yoki bu jihatlarini aks ettiradi, binobarin, inson ular 
orqali olam ni biladi, so'ngra ulam i boshqa kishilarga yetkazm oq 
uchun til shakllariga kiritadi.
Shubha yo'qki, atrofim izni tabiat hodisalari, predm etlari, inson 
tom onidan yaratilgan jism va buyum lar qurshab olgan. Bu olam
o ‘zin in g n ih o y a td a xilm a-x il shak llari, ran g la ri, ja ra y o n la ri, 
m akoniy m unosabatlari bilan inson hissiyotiga ta ’sir etib turadi, 
sezgilarida aks etadi. M oddiy olam ning alohida olingan ushbu 
narsalari, ularning o 'zaro m unosabatlari inson ongi to m onidan 
bilib olishga d a ’vat etiladi, tafakkurim izda so‘z va til hodisalarini 
yuzaga keltiradi. Yana shunday olam ham m avjudki, bu inson 
ruhi, insonning m a ’naviy olam i, tarixning katta yutug‘i sifatida 
olib qaraladigan insoniyatning m a’naviy hayotidir. M a’naviyat 
ijtimoiy hayotning tarkibiy qismi b o ‘lib, uning alohida sohasini 
tashkil etish bilan birga m oddiy hayot singari obyektiv reallikka 
ham egadir.
M a’naviyat, m a’naviy hayotning jam iyat hayotida tutadigan 
o 'rn i haqida so‘z yuritishdan oldin «m a’naviyat» atam asining m az- 
m unini aniqlab olish lozim. «M a’naviyat»ning o ‘zagini «ma’no», 
«ma’ni» so‘zlari tashkil 
etishi haqida 
adabiyotlarda to'xtab o ‘tilgan. 
Tekshiruvchilarning