insonparvarlik, bag‘rikenglik, m eh m o nd o‘stlik, ham m a m illat va
elat vakillariga izzat-hurm at ko'rsatish,
kattalarga izzat-ikrom ,
m u lo h azalilik , sh arm -h ay o lilik , h am d ard lik , m ah alla d o sh lik ,
bolajonlik, halollik va h. k. Bularni yanada um um lashtiradigan
b o ‘lsak, m a ’naviyatning x ilm a-x il jih a t va q irralari sh aklid a
nam oyon bo'ladi: Hayo va A ndisha, Vafo va Sadoqat, 0 ‘ktam lik
va Tashabbuskorlik,
H im m at va Saxovat, Ju r’at va Shijoat, O ri-
yat va Hokisorlik, Bosiqlik va H ilm , Farosat va Zakovat, Balog‘at
va Fasohat, M ardonalik va M as’uliyat va boshqalar.
M a’naviyat milliy ong, ijtim oiy ong, mafkura, milliy m ad an i
yat, e ’tiqod, im on, milliy g‘urur, iftixor kabi tushunchalar bilan
yaqin turadi. Biroq ular o ‘rtasida katta farq bor.
M a’naviyat shaxsning o ‘z -o ‘zini, o ‘z
huquqini anglashi va bel-
gilashi ham dir. M illatning m a’naviy qiyofasi uning milliy ongi va
ru h iy atid a ifo dalan adi. H a r b ir m illatning m a ’naviy qiyofasi
jam iyatning m oddiy, ijtim oiy-tarixiy sharoitlariga qarab boyib
borishi qonuniy hodisadir.
M a’naviyatning m uhim unsuri bo'lgan milliy ong nisbiy m u-
staqildir, u jam iyatning m oddiy va m a’naviy qiyofasini tubdan
o ‘zgartirishga faol ta ’sir qilishi m um kin.
Milliy ong va uning shakllanishi, eng avvalo, milliy uyg'onish
zam irida sodir b o ‘ladi. Milliy ong va uni anglash h ar bir odam dan
o ‘zining
qaysi millatga mansubligini, o ‘z milliy tarixi, m adaniyati,
merosi, urf-odatlari, tilini to ‘g‘ri, h ar taraflam a chuqur bilishni
talab etadi. Agar milliy m ansublik va uning b archa to m o n lari
kishilar tasavvurida ilm iy asoslangan b o ‘lsa, m illiy o ‘z - o ‘zini
anglash hisoblanadi. Milliy o'zligini anglash ilmiy-siyosiy tus olsa
va ijtim oiy harak at uch u n q o 'lla n m a darajasiga k o ‘tarilsa, u,
shubhasiz, milliy mafkuraga aylanadi. Milliy m afkura esa milliy
m adaniyat, qadriyat va m a’naviyat m anfaatlarini him oya qiluvchi
asosiy qurol b o ‘lib xizmat qiladi.
Milliy m a’naviyat millatchilik bilan kelisha olmaydi.
Millatchilik
m a’naviy qashshOqlik alomati, milliy ongning qusuridir. Millatchilik,
o ‘zga millatlarga, qolaversa, o ‘z millatiga xiyonat qilishdir. 0 ‘zga millat
, m anfaatini inkor etish, ularning qadriyatini
mensimaslik, ularni
kamsitish bo'lib, ijtimoiy adovat tug‘diradigan illatdir. Shu m a’noda
Prezidentimiz m a’naviyatimiz ifodasi bo'lgan «milliy mafkuramiz har
qanday millatchilik va shunga o'xshash unsurlardan, boshqa elat va
xalqlarni mensimaslik, ularni kamsitish kayfiyati va qarashlard&n
mutlaqo xoli» bo'lishini alohida ta’kidlaydi
(I. A. Karimov.
Jamiyatning
mafkurasi xalqni xalq, millatni millat qilishga xizmat etsin. — Toshkent,
« 0 ‘zbekiston», 1998 yil, 14—15-betlar).
Milliy m a’naviyatning negizini milliy madaniyat tashkil etadi. Milliy
m a’naviyat—jamiyatning moddiy hayotini aks ettiradi. Uning paydo
bo‘lishi ijtimoiy munosabatlar, ijtimoiy ishlab chiqarish bilan bevosita
bog‘liq. Shu m a ’noda m a ’naviyatning paydo b o ‘lishi kishilik
jamiyatining eng qadimiy davrlariga borib taqaladi. Insonning har bir
qadami madaniyatning rivoji bilan bog‘liq. Madaniyatning rivojlani-
shi m a’naviy jihatdan qanchalik rivoj topganligini bildiradi.
M a’naviyat kishilik jamiyatining har bir harakatida,
faoliyatida
ko‘rinadi. Milliy m a’naviyat — m a’naviyati yuksak, vatanparvar,
donishmand shaxslar faoliyati bilan yaratiladi. M a’naviyatni yaratishda
ziyolilar bilan bir qatorda tadbirkorlar, diplomatlar, siyosiy arboblar,
rahbarlar, olimlar, bastakorlar, shoir va yozuvchilar, nazariyotchilar,
xullas, xalq ommasi katta rol o ‘ynaydi. Dunyo tafakkuri qaymog‘i
alohida shaxslar tafakkurida jamlanadi va u yana shu shaxslar fao
liyati orqali tarqaladi.
Har qanday jamiyat taraqqiyoti xalq dunyoqarashini hisobga olgan
holda, uning m anfaat va ehtiyojlarini ravnaq toptirish negizida
rivojlanadi. «M ustaqil 0 ‘zb ek isto nn in g k u c h -q u d ra ti m anbai
xalqimizning umuminsoniy qadriyatlarga sodiqligidadir, — deb yozadi
I. A. K arim ov — xalqim iz adolat, tenglik, ahil q o ‘shnichilik va
insonparvarlikning nozik kurtaklarini asrlar b o ‘yi
asrab-avaylab
kelm oqda. 0 ‘zbekistonni yangilashning oliy m aqsadi ana shu
a n ’a n alarn i qayta tiklash, ularga yangi m azm un b ag ‘ishlash,
zaminimizda tinchlik va demokratiya, farovonlik, madaniyat, vijdon
erkinligi va har bir kishini kamol toptirishga erishish uchun zarur
bo'lgan shart-sharoit yaratishdir»
(I. A. Karimov.
0 ‘zbekiston: milliy
istiqlol, iqtisod, siyosat, mafkura. —
Do'stlaringiz bilan baham: 
