Defektologiya, maxsus psixologiya nazariyasi va texnologiyalar

Tovushlar talaffuzini tekshirish 

Tovushlar  talaffuzining  holati  logopedik  praktikada  umumiy  qabul 

qilingan  quyidagi  tartib  bo`yicha  tekshiriladi.  Bolaga  narsalarga  oid  rasmlar 

ko`rsatiladi,  bunda  rasmdagi  narsalarni  ifodalovchi  so`zlar  ichida  tekshirilayotgan 

tovush  uch  o`rinda  kelishi  kerak:  so`zning  alohida  talaffuzida,  bo`g’inlarda, 

so`zlarda va jumlalarda tekshiriladi. 

O`zbek tilida so`zda undosh tovushlarning mos kelishi: 

Sirgaluvchi tovushlar (s, z, s); 

Shipillovchi tovushlar (sh, j, ch); 

Sanor tovushlar (l, r, ng); 

Til orqa, chuqur til orqa tovushlar (k, g, x, k, g, x); 

Jarangli tovushlar (v, b, d); 

Unli tovushlar (a, o, u, u). 

Rasmlarni tanlash me’yorlari: 

- 

maktabgacha yoshdagi bolalarning tushunishi uchun mos bo`lishi; 

- 

idrok  tasvirlangan  so`ratga  nisbatan  qiziqishni  va  ijobiy  hissiyotli 

munosabatni uygotish; 

- 

hayotiy vaziyatlarning aks ettirilishi. 

Tovushlar  talaffuzidagi  kamchiliklar  xususiyati  bo`yicha  biz  quyidagi 

shakllarni belgiladik: 

a)  tovush  yo`qligi;  b)  tovushning  almashtirilishi;  v)  tovushlarning  nutqda 

mustaxkam bo`lmasligi (bunda tovush ba’zi so`zlarda to`g’ri talaffuz etiladi, ba’zi 

so`zlarda esa boshqa tovushlarga almashtiriladi); g) tovushni buzib talaffuz etish.