Defektologiya, maxsus psixologiya nazariyasi va texnologiyalar


Lug’at boyligi holatini o`rganish



Download 1,11 Mb.
Pdf ko'rish
bet40/75
Sana02.01.2022
Hajmi1,11 Mb.
#86390
1   ...   36   37   38   39   40   41   42   43   ...   75
Bog'liq
nutq kamchiliklarini bartaraf etishning qulay va samarali metodlari (1)

Lug’at boyligi holatini o`rganish 


 

34 


Suhbat vaqtida bolalar nutqini kuzatish bola lug’ati boyligi haqida ma’lum 

tasavvurlarni beradi. Lekin nutq kamchiliklarini mufassal aniqlash uchun bolaning 

maqsadga qaratilgan lug’at boyligi darajasini belgilab olish zarur. 

Lug’at  boyligini  tekshirish  uchun  maxsus  usullar  qo`llaniladi:  narsalarni 

nomlash, narsalarni tasvirlanishiga ko`ra nomlash, narsalar nomini umumlashtirish 

va boshqalar. 

Bolaga narsalar yoki narsalar tasvirlangan rasmlar, ularning harakati, sifati 

va  belgilarini  taklif  etiladi.  Narsa  va  rasmlar  mavzular  bo`yicha  tanlanadi: 

o`yinchoqlar, idish-tovoqlar, uy jihozlari, kiyimlar, oyoq kiyimlari, odamning tana 

qismlari,  uy  hayvonlari  va  yovvoyi  hayvonlar,  o`simliklar,  odamlar  kasbi,  yil 

fasllari. 

Bolaga yana quyidagi vazifalar taklif etiladi: 

rasmlar bo`yicha va ko`rsatilgan ish harakatini nomlash; 



«Bola  nima  qilyapti?»  -  bola  ish  harakatini  nomlash  bilan  savolga 

javob  berishi  kerak.  «Men  nima  kilyapman?»  -  ish  harakati  amalda  namoyish 

etiladi; 

narsalarni  nomlash.  Bola  nomlashi  kerak  bo`lgan  narsalar  yoki 



ularning  harakati,  sifat  belgilari  tasvirlangan  narsalar  rasmi  ko`rsatiladi.  Bunda 

logoped  bolaga  savollar  orqali  murojaat  etadi:  «Bu  nima?»,  «Bu  kim?»,  «Nima 

qilyapti?», «Qanday?», «Kimniki?»; 

tasvirlanganiga ko`ra narsalarni nomlash: «Qaysi hayvon sut beradi?», 



«Nima bilan yozamiz?» va boshqalar; 

umumlashtiruvchi  so`zlarni  ajratish:  bir  qator  narsalarni  yoki 



narsalarga  oid  rasmlarni  bitta  umumiy  so`z  bilan  nomlash.  Masalan:  olma,  anor, 

uzum,  bexi,  shaftoli,  anjir,  limon,  yoki  ularning  rasmlari  ko`rsatiladi  va  savol 

beriladi:  «Bu  ko`rsatilgan  narsalarni  bir  so`z  bilan  qanday  nomlaymiz?»  bunda 

imkoni  boricha  turli  bo`g’inli  so`zlar  talaffuzi  tekshiriladi:  parafaziya, 

perseverasiya, eliziya, kontaminasiyaning bor yoki yo`qligi belgilanadi. 

rasmlardan  foydalangan  holda  ularni  harakati  bilan  nomlash  taklif 



etiladi.  Bolaga  rasmlarni  ko`rish  taklif  etiladi,  bunda  bola  ramsdagi  narsa  qanday 


 

35 


harakat  kila  olishini  aytib  berishi  lozim  (tayyora  uchayapti,  kaldirgoch  uchayapti, 

qo`g’irchoq o`tiribdi, bola yuguryapti, Qiz so`zyapti). Quyidagi savol bilan bolaga 

murojaat etish mumkin: «Bola nima kilayapti?» va hokazo. 

Narsaning  belgisini  aniqlash.  Osmon  qanday?  -  (havo  rang),  palto 



kimniki? - (onamniki). 

Ma’nodosh  so`zlar  va  antonimlarni  tanlash:  issik-sovuk,  shirin-



achchik, baland-past, yo`g’on-ingichka. 

Bir o`zakli so`zlarni bilish (bog’cha, bog, bogbon). 



Otlardan  sifat  hosil  qilish:  «Stol  yogochdan  qilingan».  Qanday  stol? 

(yogochli);  «Mashina  temirdan  qilingan.  Qanday  mashina?  (temirli);  «Guruchli 

taom». Qanday taom? (guruchli). 




Download 1,11 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   36   37   38   39   40   41   42   43   ...   75




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish