A. B. Xayitov, A. M. Akbarov personalni

Uchinchi  qism  —  muammoni  hal  etishdir.  Unda  qo’yilgan  barcha 
savollarga  javob  bo’ladi.  Ya’ni  mavjud  resurslarni  hisobga  olgan  holda  ishlab 
chiqarish  talablarini  amalga  oshirish  ishga  yollash,  ishga  ko’niktirish,  tayyorlash  va 
malaka  oshirish,  martaba  (lavozimda  vertikal  va  gorizontal  siljitish),  ishdan 
bo’shatish bo’yicha dasturlar yaratiladi. 
Personalni  rejalashtirish  muddatlari,  ya’ni  ishchi  kuchiga  ehtiyoj  va  ichki 
manbalarni  baholash,  personalni  rivojlantirish  qancha  vaktga  mo’ljallanganligi 
masalasida  mehnat  bozoridagi  vaziyat  hal  qiluvchi  ahamiyat  kasb  etadi.  Mehnat 
bozorida  yuqori  malakali  kadrlar  etarlicha  bo’lgan  korxonalar  asosan  faqat  joriy 
ehtiyojlarni,  bir  yillik  ishlab  chiqarish  dasturlarini  ko’zlab  ish  tutib  kelgan  edilar. 
Ammo  xo’jalik  faoliyatida  yuz  berayotgan  o’zgarishlar  bugungi  kunda  ko’pgina 
kompaniya  va  firmalarni  kadrlar  siyosatining  uzoq  muddatli  strategiyasiga 
ko’proq e’tibor berishlariga majbur qilmoqda. 
Ushbu vazifani hal etishda personalni rejalashtirish jarayonida har bir xodim, 
eng  avvalo  uning  kasb-malaka  imkoniyatlari  to’g’risida  to’planadigan  ma’lumotlar 
juda  muhim  ahamiyatga  ega  bo’ladi.  Shu  maqsadda  maxsus  so’rovnoma  asosida 
quyidagi ma’lumotlarni to’plash talab etiladi: 
— personalning  doimiy  tarkibi  (xodimning  ismi-sharifi,  turar  joyi,  yoshi, 
ishga qabul qilingan vaqti va hokazolar); 
— personalning  umumiy  tarkibi  (malakasi,  jinsi,  yoshi,  millati,  nogironlar 
salmog’i, ishchilar, xizmatchilar, malakali ishchilar va hokazolar salmog’i); 
— kadrlar qo’nimsizligi; 
— bekor turib qolish, kasallik sababli ish vaqti yo’qotilishi; 
— ish vaqti davomiyligi (to’la va qisman ish bilan bandlar, bir yoki bir necha 
tungi  smenada  ishlovchilar,  mehnat  ta’tillarining  davomiyligi)  to’g’risidagi 
ma’lumotlar; 
— ishchilar,  xizmatchilarning  ish  haqi  (ish  haqi  tarkibi,  qo’shimcha  ish  haqi, 
ustama to’lovlar, tarif bo’yicha ish haqi, tarifga qo’shimcha to’lovlar); 
— davlat  va  boshqa  tashkilotlar  tomonidan  taqdim  etiladigan  ijtimoiy 
xizmatlar  (qoidalar,  tarif  shartnomalari  va  boshqa  me’yoriy  hujjatlar  bo’yicha 
ijtimoiy ehtiyojlarga ajratiladigan mablag’lar). 
Mazkur  ma’lumotlar  personalni  boshqarish  xizmatida  muntazam  ravishda 
to’planib,  umumlashtirib  va  tahlil  etib  borilsa,  personalni  rejalashtirish  masalalarini 
hal etishda juda qo’l keladi. 
Korxona ish o’rinlari to’g’risidagi ma’lumotlar ham ish o’rinlarini tahlil etish 
asosida  to’planib  borilishi  maqsadga  muvofiqdir.  Bunda  ushbu  jihatlarga  e’tibor 
qaratilishi kerak: 
— ish o’rnining tasnifi va nomlanishi; 

---

 
70 
— ish o’rnining texnik jihatlari (mazmuni, vositasi, mehnatni tashkil etish); 
— talab etiladigan malaka (umumiy ta’lim, kasb ta’limi, kasb tajribasi); 
— jismoniy jihatdan talablar (baquvvatlilik, ko’rish, eshitish qobiliyati, atrof-
muhit ta’siri); 
— psixologik  talablar  (ishning  bir  xilligi,  e’tiborlik,  jamoada  ishlashga 
moslashuv va boshqalar); 
— shtatlar jadvali (personal mikdori); 
— boshqaruv organlari tavsifi; 
— boshqaruv organlarining tashkiliy bo’ysunishi; 
—lavozimlarni o’rindoshlik asosida to’ldirish rejasi.