1-мавзу: электр машиналари фанига кириш, фаннинг предмети ва услублари

Трансформаторларни ички бузилишларидан ҳимоялаш.
Трансформаторларни ички бузилишларидан ва чиқишларидаги бузилишлардан токли кесим, бўйлама дифференциал ҳимоя ва газли ҳимоя қўлланилади.
А. Токли кесим ҳимоя.
Токли кесим ҳимоя трансформаторларининг манба томонида ўрнатилади. Уни танлаб ишлашини таъминлаш учун, ишлатиш токи паст кучланиш томонидаги уч фазали қисқа туташишдан созланади.

32- расм. Трансформаторни токли кесим схемаси. а) ўзгарувчан ток занжири учун, б) ўзгармас ток занжири учун.
Токли кесимни сезгирлиги икки фазали қисқа туташиш трансформаторининг киришидаги, яъни К₂ нуқтасидаги токдан фойдаланиб аниқланади.

Токли кесимдан фойдаланиш ҳимоянинг қисқа туташишида тез ишлашига имкон беради. Камчилиги эса сезгирлиги юқори эмаслиги ва трансформаторнинг бир қисмини ҳимоя қилади.
Б. Дифференциал ҳимоя.
Дифференцил ҳимояни иш тамоили трансформаторнинг кириши ва чиқишидаги фаза токларини таққослашга асосланган. Ҳимояни бажариш учун куч трансформаторининг ҳар бир томонига шундай коэффицентли ток трансформаторларини ўрнатиш керакки, нормал режимда уларнинг иккиламчи токлари бир-бирига тенг бўлсин. Ток трансформаторлари бир бири билан кетма – кет уланиб, уларга параллел ток релеси уланади.

33- расм. Трансформаторни дифференциал ҳимоясининг ишлаш принципи.
а) Ташқи қисқа туташишда. б) +исқа туташиш трансформаторида.

Нормал режимда ва ташқи қисқа туташишда (К₁ нуқтада) реледаги ток нолга яқин,

ва ҳимоя ишламайди.
Трансформаторда қисқа туташиш бўлса (К₂ нуқта) реледан иккиламчи токлар йиғиндиси оқади,

ва ҳимоя ишлайди.
Линиянинг дифференциал ҳимоясига нисбатан трансформаторнинг дифференциал ҳимояси юқори хатоликка эга.
Хатолик сабаблари.

1. 
   Куч трансформатор чулғамларининг бир хил бўлмаган уланишлари.
   

Кўп ҳолларда ҳар хил гуруҳли уланиш схемалари бўлгани учун, иккиламчи токлар тенг бўлиб, бурчак силжиши бўлади ва реледа токлар мувозанатсизлигига олиб келади. (34-расм)
I₁
I₁
n_TT1 I₂
n_TT2
I₂

34- расм. Куч трансформаторининг уланиш гуруҳи ҳар хил бўлган вақтда реледаги мувозанатсизлик токи.

Трансформатор токларидаги бундай ҳолатни йўқотиш учун, куч трансформатори чулғамининг учбурчак уланган томонини юлдузча, юлдузча уланган томонини учбурчак уланади.