“Барча тиллар ва шеваларнинг (лаҳжаларнинг) қиёсий луғати”
1
3.4.
45
А.Шлейхернинг янглиш гояларини курсатинг.
Тиллар товуш материясидан ташкил топган табиий организмлардир... Тилларнинг ỹсиши маълум қонуниятлар асосида юз беради
Тилларни қиёсий ỹрганишда товушларнинг қонуний ỹзгаришларига эътибор беришни талаб қилди. У фонетикани фонология деб атади ва сỹзда товуш, шакл ҳамда функцияни фарқлади.
Қачонлардир ҳинд–Европа боботили мавжуд бỹлган, унинг тарқалиб кетишидан ҳозирги ҳинд–Европа тиллари келиб чиққандир.
товуш қонуни, аналогия, тилнинг систем характерга эгалиги, сỹзнинг шакли ва вазифаси ҳақидаги ғоялар
1
3.4.
46
“Антиномия” кандай маънони англатади?
«қонундаги қарама-қаршилик»
«карама-карши субстанциялар муносабати»
«тилнинг узгарувчанлиги»
«баркарорлик»
1
3.4.
47
Тилнинг моҳиятини очишда, унга асосли илмий таъриф беришда антиномия методини (усулини) қỹллаган буюк олим ким?
В.фон Гумбольдт
Ф. де Соссюр
Б. де Куртенэ
А.Шлейхер
1
3.4.
48
“нутқнинг индивидуал акти инсоннинг фаолиятидан, ижтимоий жараёндан ажралганлигидир” деган гоя тилшуносликдаги кайси йуналиш вакилларига хос хисобланади
психологик лингвистика
социологик лингвистика
фалсафий тилшунослик
натурализм
1
3.4.
49
Тилнинг ижтимоий хусусиятига зид равишда нутқ кандай белгига эга?
индивидуал
ходиса
вокелик
сабаб
1
3.4.
50
Тилнинг систем хусусиятига зид равишда нутқ кандай белгига эга?
асис тем
реал
индивидуал
умумий
1
3.4.
51
ХХ аср тилшунослигининг – систем тилшуносликнинг бош, асосий мезони нимадан иборат булди?
тил ва нутқ муносабати, тил ва нутқ ҳодисаларини, бирликларини фарқлаш бўлди
тилнинг индувидуал ходиса эмас балки ижтимоий ходиса эканлиги
тилга натуралистик нуктаи назардан бахо бериш янглиш тенденция эканлиги
қачонлардир ҳинд–Европа боботили мавжуд бỹлган, унинг тарқалиб кетишидан ҳозирги ҳинд – Европа тиллари келиб чиққанлиги гипотезасининг баркарорлашуви
1
3.4.
52
Тил ва нутқ диалектик муносабати ўзининг дастлабки ҳақиқий, мукаммал илмий–назарий ечимини тилшунослик фанида кескин бурилиш ясаган кайси буюк тилшунос олим асарларида топди?
Фердинанд де Соссюр
Август Шлейхер
Франц Бопп
Гейман Штейнталь
1
3.4.
53
Тил ва нутқ муаммосига багишланган “тилдаги барқарорлик ва ўзгарувчанлик” кайси буюк назариётчи ва амалиётчи тилшунос олим таълимотида тушунтирилади?
Бодуэн де Куртенэ
А. Шлейхер
Ф.Бопп
Г.Штейнталь
1
3.4.
54
Тил ва нутқ муаммоси га багишлаган тилдаги энергео (ҳаракат, жараён, куч) ва эргон (маҳсулот) тушунчалари кайси тилшунос олим таълимотида келтирилади?
В. Фон Гумбольдт
Бодуэн де Куртенэ
А. Шлейхер
Ф.Бопп
1
3.4.
55
Тилнинг материал моҳияти ҳақида фикр юритилганда нима назарда тутилади?
тилни белгилар системаси ёки семиотик система деб қараш
тилнинг фалсафий, мантикий категориялар билан богликлиги
тил бирликлари
тил ва нутк бирликлари оппозицияси
1
3.4.
56
Кайси жавоб тил таърифига мос келмайди?
алоҳида шахсга, индивидга боглиқ
статик, стабил хусусиятга эга
алоҳида шахсга, индивидга боглиқ эмас
умумийлик, имконият сифатлари мавжуд
1
3.4.
57
Тилнинг белги табиатига эгалигини, информация узатувчи тил бирликларининг хусусиятларини тадқиқ қилувчи соха нима деб аталади?
лингвосемиотика
психолингвистика
синтагматика
социолингвистика
1
3.4.
58
Фонеманинг нуткда вокеланиши нима деб аталади?
товуш
акустика
артикуляция
семема
1
3.4.
59
Аналитик тил гуруҳларини кўрсатинг.
изолятив
агглютинатив
инкорпаратив
синтетик
1
3.4.
60
Изолятив тилга мансуб мисолни топинг.
қадимий хитой тили
Узбек тили
Инглиз тили
Араб тили
1
3.4.
61
Фердинанд де Соссюр таълимотида қуйидагилардан қайси бири кўрсатилмаган?
нарса-ҳодисалар инсон психикасида ỹзаро боғлиқ ҳолда бир–бирларини эслатадилар
Тил ғоя (фикр, маъно) ташувчи белгилар системасидир
Соссюр жамиятнинг фикрни ифода қилиш системасини тил ва нутққа ажратади
Тил системадир
1
3.4.
62
Фалсафий грамматика тилга қандай ҳодиса сифатида қарайди?
ўзгармайдиган ҳодиса
ўзгарадиган ҳодиса
ирсий ҳодиса
руҳий ҳодиса
1
3.4.
63
Компаративистика нима?
қиёсий – тарихий тилшунослик
амалий тилшунослик
қиёсий тилшунослик
назарий тилшунослик
1
3.4.
64
Тилшунослик алоҳида фан сифатида қачон шаклланди?
XIX аср охирида
ХХ аср охирида
XVIII аср охирида
XVII аср охирида
1
3.4.
65
Умумий назарий тилшунослик асослари ким томонидан яратилди?
В.фон Гумбольдт томонидан
А.А.Потебня томонидан
Я.Грим томонидан
М.Мюллер томонидан
1
3.4.
66
Гумбольдт тилнинг қайси томони ҳақида таълимот яратди?
тилнинг «ички формаси» ҳақида
тилнинг «ташқи формаси» ҳақида
тилнинг «формаси» ҳақида
тилнинг «мазмуни» ҳақида
1
3.4.
67
Тилнинг систем характерга эга эканлигига даставвал ким эътибор берди?
В. фон Гумбольдт
А.Потт
Г.Курциус
А.Шлейхер
1
3.4.
68
Натурализм тилга қандай ҳодиса сифатида қарайди?
биологик
ижтимоий
руҳий
моддий
1
3.4.
69
Психологизм тилга қандай ҳодиса сифатида қарайди?
руҳий ҳодиса
биологик ҳодиса
ижтимоий ҳодиса
моддий ҳодиса
1
3.4.
70
Психологизм оқимининг машҳур намоёндаси ким?
Г.Штейнталь
А.Шлейхер
В.В.Радлов
В.М.Ломоносов
1
3.4.
71
Психологизм оқими вакилларидан ким тилни тафаккурдан ажратмади?
