Vzu davlat va huquq asoslari

Normativ shartnoma — huquq manbaining alohida turi boiib, ijtimoiy munosabatlami huquqiy tartibga solishning asosi boiib xizmat qiladi. Normativ shartnomalarda bir qancha subyektlarning irodasi mujassamlanadi, masalan, xalqaro, jamoaviy va boshqa shartnomalarning subyektlari.
Normativ-huquqiy hujjatlarning turlari davlatning qaysi organlari tomonidan qabul qilinganligiga hamda ularning yuridik kuchi katta yoki kichikligiga qarab farqlanadi. Ushbu belgilarga asosan, normativ-huquqiy hujjatlarni quyidagi turlarga boiish mumkin:
Qonun — umumxalq ovoz berishi (referendumi) orqali yoki mamlakatning oliy vakillik organi (parlament) qabul qiladigan normativ-huquqiy hujjat. Qonunlar orasida Konstitutsiya — davlatning asosiy qonuni — alohida mavqega ega boiib, oliy yuridik kuchga egadir. Konstitutsiya va konstitutsiyaviy qonunlarni faqat parlament qabul qilishi mumkin, chunki ularda konstitutsiyaviy tuzum asoglari, insonlar va fuqarolaming asosiy huquq va erkinliklari hamda konstitutsiyaga o‘zgartishlar kiritish tartib-qoidalari belgilab qo‘yiladi.
Konstitutsiyaviy qonunlar alohida tartibda qabul qilinadi.
Davlat boshlig'ining normativ hujjatlari. Xususan, bizning mamlakatimizda bu farmon — O'zbekiston Respublikasi Konsti- tutsiyasining 94-moddasiga asosan, Prezident chiqaradigan normativ- huquqiy hujjat. Ushbu hujjat Konstitutsiya va qonunlarga hamda O'zbekistonning xalqaro shartnomalariga zid kelmasligi kerak.
Hukumatning qarorlari va farmoyishlari ijro etuvchi hokimiyat organining o‘z vakolati doirasida chiqaradigan normativ-huquqiy hujjatlaridir. Ushbu hujjatlar Konstitutsiya asosida qabul qilinib, O'zbekiston qonunlari va Prezidentning normativ farmonlarini amalga oshirishga qaralilgan. Vazirliklar, davlat qo'mitalari va idoralarining buyruq va yo'riqnomalari davlat boshqaruvi organlarining normativ-huquqiy hujjatlaridir. Ular konstitutsiya asosida qabul qilinib, qonunlar, Prezidentning farmonlari hamda hukumat qarorlarini bajarishga qaratilgan.
Davlat hokimiyati mahalliy ijroiya organlarining qarorlari.
Normativ-huquqiy hujjatlar iyerarxiyasi shuni talab qiladiki, davlat hokimiyatning quyi vakillik organlari qabul qilgan normativ huquqiy hujjatlar yuqori turuvchi organlarning normativ-huquqiy hujjatlariga muvofiq kelishi kerak. Davlat hokimiyati ijroiya organlarining normativ-huquqiy hujjatlari esa vakillik organlari hamda yuqori turuvchi ijroiya organlarning normativ-huquqiy hujjatlariga muvofiq kelishi zarur.