Vzu davlat va huquq asoslari

Davlatning mohiyatiga bog'liq bir necha nazariyalar ham mavjud bo'lib ular quyidagilardir:

1. 
   Elita nazariyasi. Bu nazariyaga ko‘ra xalq ommasi davlatni boshqara olmaydi va buni hukmron sinf — elita sinf amalga oshirishi kerak deb hisoblanadi.
   
2. 
   Plyuralistik demokratiya nazariyasi. Bu nazariyaga ko‘ra davlatni boshqarishda barcha fuqarolar ishtirok etishi kerakligi va boshqaruvda har qanday odam, har bir birlashma davlat hokimiyatida o‘z «ulushiga» ega bo‘ladi, davlatni boshqarishda ishtirok etadi deyiladi.
   
3. 
   Umumiy farovonlik davlati nazariyasi. Bunga ko‘ra davlat barcha sinflardan ustun turar ekan, u barcha fuqarolarning farovonligi va tinch-totuv hayot kechirishligini ta’minlaydi.
   
4. 
   Huquqiy davlat nazariyasi. Bu nazariya tarafdorlari davlatning butun faoliyati huquqiy maqsadlarda, huquq asosida va huquqiy vositalar ila amalga oshirilishi kerak, deb ta’kidlaydilar.
   
5. 
   Tarixiy materialistik nazariya. Bu nazariya asosida tarixiy materializm va sinfiy kurash g‘oyalari yotib, unga ko‘ra davlatning iqtisodiy hukmron sinfiga davlatning quroli deb qaraladi.
   

Darhaqiqat bu har bir nazariyaning o‘ziga yarasha afzallik yoki to‘g‘ri taraflari, shuningdek, keraksiz va noto‘g‘ri taraflari mavjud.
Shu bilan birga davlatning mohiyati haqidagi zamonaviy qarashlar mavjud bo‘lib, ular quyidagilardir:

1. 
   Ijtimoiy qarama-qarshiliklami bartaraf etish (o'zaro yon bosish, murosa qilish va hk.) vositasi.
   
2. 
   Umumdemokratik institutlarni (inson huquqlari, oshkoralik, demokratiya, plyuralizm va b.) ta’minlash.
   
3. 
   Tashqi faoliyat (mudofaa, bosqinchilikdan himoyalanish, hududiy yaxlitlikni ta’minlash).
   

Davlat — suverenitetga, boshqaruvning hamda fuqarolar huquq va erkinliklarini himoya qilishning maxsus apparatiga ega bo‘lgan, shuningdek, huquq normalari (qoidalari)ni yaratishga qodir boigan ommaviy hokimiyatning siyosiy-hududiy tashkiloti.
Davlat — butun mamlakat miqyosidagi hokimiyatning maxsus boshqaruv va majburlov apparatiga ega boigan, barcha uchun majburiy qonunlar chiqaradigan va suverenitetga ega bo'lgan yagona siyosiy tashkilot.
Davlat — jamiyat siyosiy tizimining odamlar, guruh, sinf va tashkilotlarning hamkorlikdagi faoliyatini va o‘zaro munosabatini tashkil etuvchi, yo'naltiruvchi va nazorat qiluvchi asosiy institut.
Davlat — hokimiyatning bosh instituti. Hokimiyat davlat orqali o‘z siyosatini amalga oshiradi.

2.