Ворислик ҳУҚУҚи амалий қўлланма Baktria press

Мерос амалдаги Фуқаролик кодекси 
ҳаракатга киритилгунга қадар очилган 
бўлиб, 1997 йилнинг 1 март кунига қадар 
меросхўрларнинг ҳеч бири томонидан 
қабул қилиб олинмаган ва мерос ҳуқуқи 
бўйича 
фуқароларнинг 
ўзини-ўзи 
бошқариш органи ва давлат мулкига 
ўтказилмаган бўлса, мерос юзасидан 
келиб чиқадиган низоларга нисбатан 
амалдаги кодекс тадбиқ қилинади.
Матлуба, Муҳаббат ва Абдулҳаким Тешабоев ҳамда Ойгул 
Сирожевалар жавобгарлар Абдураҳмон Тешабоев ва нотариал 
идорага нисбатан судга даъво ариза билан мурожаат қилиб, унда 
низоли уй марҳум оталари Ж.Тешабоевдан мерос бўлиб қолганлигини, 
оилада 5 нафар фарзанд бўлганликларини, ота-оналари, опаси ва 
акаси вафот этганлигини, Абдураҳмон Тешабоев ота-оналаридан 
қолган мерос уй-жойни 2004 йил 21 июлда яширин равишда ўз номига 
расмийлаштириб олганлигини кўрсатиб, туман давлат нотариал 
идораси томонидан 2004 йил 21 июлда Абдураҳмон Тешабоев номига 
расмийлаштирилган мерос гувоҳномасини хақиқий эмас деб топишни 
ҳамда ўзларини низоли уй-жойга меросхўр деб топиб, уй-жойни 
меросхўрлар ўртасида бўлиб беришни сўраганлар.
Абдураҳмон Тешабоев ўз навбатида Матлуба ва Абдуҳаким 
Тешабоев ва Ойгул Сирожеваларга нисбатан судга қарши даъво ариза 
билан мурожаат қилиб, унда низоли уй-жой марҳум ота-онасидан 

---

ВОРИСЛИК ҲУҚУҚИ
168
қолганлигини, бошқа меросхўрларнинг уй-жойлари борлигини 
кўрсатиб, жавобгарларни низоли уйдан мажбурий тартибда кўчиришни 
сўраган.
Туманлараро судининг 2005 йилдаги ҳал қилув қарорига кўра 
даъвогарлар Матлуба, Муҳаббат ва Абдулҳаким Тешабоевлар ва 
Ойгул Сирожеванинг даъвоси қисман қаноатлантирилиб, туман 
нотариал идораси томонидан 2004 йил 21 июлда Абдураҳмон 
Тешабоевга берилган қонун бўйича мерос мулкига бўлган ҳуқуқ 
тўғрисидаги гувоҳнома ҳақиқий эмас деб топилган. Низоли уй 
Абдураҳмон Тешабоев тасарруфида қолдирилиб, ундан Матлуба 
ва Муҳаббат Тешаеваларнинг ҳар бирига 719.478 сўмдан, Ойгул 
Сирожевага 102.782 сўм, Абдуҳаким Тешабоевга 179.869 сўм 
ундирилган.
Абдураҳмон Тешаевнинг қарши даъвоси қаноатлантирилиб, 
Матлуба Тешаева, Абдуҳаким Тешаев ва Ойгул Сирожевалар низоли 
уй-жойдан мажбурий тартибда кўчирилганлар.
Апелляция инстанциясининг 2005 йил 9 августдаги ажрими 
билан суд ҳал қилув қарорининг Абдураҳмон Тешабоевга нисбатан
нотариал ҳаракатни бекор қилиш ва мерос мулкни бўлиш қисми
ҳамда Абдураҳмон Тешабоевдан давлат божи ундириш қисми бекор 
қилиниб, даъвогарларнинг даъвосини рад этиш ҳақида янги ҳал 
қилув қарори чиқарилган. Низоли уй-жойни Л, В, К-литерли 828.496 
сўмлик қисмини Абдураҳмон Тешабоев қурган деб, умумий мерос уй-
жой қисмидан чиқариш қисми ҳал қилув қарорининг асослантирувчи 
қисмидан чиқарилган. Ҳал қилув қарорининг қолган қисми ўзгаришсиз 
қолдирилган.
Олий суд фуқаролик ишлари бўйича судлов ҳайъати 2006 йил
17 апрелдаги ажрими билан қуйидаги асосларга кўра апелляция 
инстанциясининг ажрими бекор қилинган.
Аниқланишича, низоли хонадон Ж.Тешабоевга тегишли бўлиб, у 
1977 йил 1 сентябрда, унинг турмуш ўртоғи З.Мусаева эса 1990 йил 
19 сентябрда вафот этган. Уларнинг 5 нафар фарзандлари бўлиб, ўғли 
Абдурахим Тешабоев 1997 йил 24 июнда, қизи Махбуба Сирожева 
2002 йил 29 августда вафот этган.
Ж.Тешабоев ва З.Мусаевалардан 307,9 кв.метрдан иборат уй
мерос бўлиб қолган.
Абдураҳмон Тешаев мазкур уй-жойга нисбатан 2004 йил 21 июлда 
қонун бўйича меросга бўлган ҳуқуқ тўғрисида гувоҳнома олган.

---

169
Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг «Мерос 
ҳуқуқига оид қонунларни қўллашнинг айрим масалалари тўғрисида»ги 
қарорининг 21-бандига мувофиқ, мерос амалдаги Фуқаролик кодекси 
ҳаракатга киритилгунга қадар очилган бўлиб, 1997 йилнинг 1 март 
кунига қадар меросхўрларнинг ҳеч бири томонидан қабул қилиб 
олинмаган ва мерос ҳуқуқи бўйича фуқароларнинг ўзини-ўзи бошқариш 
органи ва давлат мулкига ўтказилмаган бўлса, мерос юзасидан келиб 
чиқадиган низоларга нисбатан амалдаги кодекс тадбиқ қилинади. 
Агар мерос ворисларнинг бирортаси томонидан қабул қилинган бўлса 
ёки фуқароларнинг ўзини-ўзи бошқариш органи, давлат мулкига 
ўтказилган бўлса, у ҳолда 1963 йил таҳриридаги Фуқаролик кодекси 
қоидалари татбиқ қилинади.
Мазкур иш бўйича мерос амалдаги Фуқаролик Кодекси ҳаракатга 
киритулгунга қадар, яъни 1990 йилда очилган бўлиб, Абдураҳмон 
Тешабоев ота-онасининг вафотидан сўнг мерос уй-жойда яшаб уй 
солиғи ва коммунал тўловларни тўлаб келган бўлса-да, уй-жойга 
нисбатан фақат 2004 йил 21 июлда меросга бўлган ҳуқуқ тўғрисида 
гувоҳнома олган.
Муҳаббат Тешабоева 1971 йилда, Матлуба Тешаева 1980 йилда 
турмушга чиқиб кетганлар. Абдураҳим Тешабоев 1997 йил 24 июнда, 
Махбуба Сирожева 2002 йил 29 августда вафот этган.
Фсҳ-18-06-сонли ажрим