Volume ǀ issue ǀ

Keywords: 
coefficient of friction, operating temperature, wear resistance, bearing 
performance in a given mode, block, ball, axle box 
КИРИШ
 
Ҳозирги
 
кунда
 
дунёда композицион антифрикцион материалларни ишлаб 
чиқариш аслида алоҳида саноат тармоғи бўлиб, уларни ишлаб чиқариш минимал 
харажатларда максимал даражада самарадорлигини оширишни таъминлайдиган
ҳолатда доимий равишда материалларга бўлган талабларнинг ошиб бориши 

---

CENTRAL ASIAN ACADEMIC JOURNAL 
OF SCIENTIFIC RESEARCH 
ISSN: 2181-2489 
VOLUME 2 
ǀ
ISSUE 4 
ǀ
2022
Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=4.63) 
Passport: 
http://sjifactor.com/passport.php?id=22230
  
 
128 
UZBEKISTAN |
www.caajsr.uz
 
 
ҳисобига шаклланган. Машинасозликда машина ва механизмларнинг 
ҳаракатланадиган ишқаланиш узелларининг ишқаланиш коэффициентини 
камайтирадиган ва сезиларли даражада ишчи ресурсларини ошириш имконини 
берадиган антифрикцион кукунли ғовак материалларнинг қўлланилиши алоҳида 
аҳамият касб этмоқда. 
Жаҳон миқёсида аниқ эксплуатация шароити учун берилган хоссаларни 
олиш мақсадида кукун композициясига маълум бир қўшимчани қўшган ҳолда 
янги кукунли антифрикцион материалларни яратиш бўйича кўп миқдорда 
илмий
-
тадқиқот ишлари олиб борилмоқда. Ҳозирги давр ушбу йўналишда турли 
конструкциялар ва шароитларда ишлашга лаёқатли универсал антифрикцион 
материалларни яратишни тақозо этади.
 
АСОСИЙ ҚИСМ
 
Ўз
-
ўзини мойлаш шароитида шихтасига пирит қўшилган темир асосли 
қотишманинг
антифрикцион хоссасини аниқлаш ва бу материални амалий 
жиҳатдан қўллаш бўйича тавсияларни ишлаб чиқиш тадқиқ қилишнинг методик 
схемасини шакллантириш имкониятини беради
. 
Биринчи вазифа лаборатория шароитида ишқаланиш машинасида
бажарилади, бу ҳолатда тезлик ва юклама мос равишдаги қийматга эга бўлиши 
керак ҳамда ишқаланиш моменти ва ишчи ҳароратни қайд қилиш (фиксация 
қилиши) керак.
Тадқиқот объекти: ишқаланиш коэффициенти, ишчи ҳарорат, ейилишга 
чидамлилик, берилган режимда подшипникнинг ишга лаёқатлилиги. 
Антифрикцион синов ўтказиш учун ролик, қисман вкладиш схемасида 
буксали ишқаланишга эга МИ
-
1М маркали ишқаланиш машинаси танланди (1
-
расм). 
Юкланиш юқори каретка валидан тегиб турадиган детални очиқ бўлмаган 
ҳолда
тешигида жойлашган шарик 2 орқали колодка 1 га узатилади. Бундай 
схема айланиш текислигида буксанинг қийшайишига йўл қўймайдиган шарик 
атрофидаги ҳамма системани буриш орқали роликка буксанинг ўзининг 
ўрнатилишини таъминлаб беради. Буксалар 30 мм диаметрли ва 10 мм
баландликдаги втулкадан кесилиб тайёрланади (
2-
расм).
Намуналар учун втулкалар икки хил таркибда тайёрланган: пирит 
қўшимасини
қўшмасдан ва 1 % пирит қўшимчасини қўшиб.

---

CENTRAL ASIAN ACADEMIC JOURNAL 
OF SCIENTIFIC RESEARCH 
ISSN: 2181-2489 
VOLUME 2