Vitaminlar va ularninig organizimdagi ro'li reja: Vitaminlar haqida umumiy tushuncha. Vitaminlarning tasnifi

B₃ vitamini ( pantoten kislota)

Pantotenat kislota ingichka ichakda oddiy diftuziya yo'li bilan so'riladi va qon bilan to'qimalarga o'tadi. Hujayrada undan koferment -4-fosfopantotein, defosfo-KoA va KoA sintezlanadi. Pantotenat kislotaning ahamiyati uning kofermentlarini biokimyoviy jarayonlardagi o`rni bilan belgilanadi.

Biologik funktsiyasi: 4-fosfopantotein yog` kislotalar sintezida ishtirok etuvchi atsil tashuvchi oqsil tarkibiga kiradi. Defosfo-KoA sitratliaza almashinuvi reaktsiyalarining kofermenti hisoblanadi. Uning ishtirokida atsetat va yog` kislotalarining faollashuvi, yog` kislotalarining oksidlanishi, xolesterin va boshqa steroid moddalarning, keton tanachalar sintezlari yuz beradi. Bu jarayonda sitratning hosil bo`lishi va suktsinil-KoA ni subsratli fosforillanishi, suktsinil-KoA ishtirokida kechadigan sintetik reaktsiyalar, atsetilxolin, atsetilglyukozaminlar sintezi, biogen aminlar va ksenobiotiklarni zararsizlantirilishi, piruvat hamda ketoglutaratni oksidlanishi kechadi.

Avitaminozida: dermatit, shilliq qavatlarning jarohatlanishi, ichki sekretsiya bezlarida (buyrak usti bezi) va nerv sistemasida (nevrit, paralich) distrofik o`zgarishlar, yurak va buyrakda o`zgarishlar, sochlarning oqarishi, o`sishdan to`xtashi, ishtaha yo`qolishi kuzatiladi.

Jigar, tuxum sarig`i, xamirturush va o`simliklar yashil qismi iste’mol uchun asosiy manba hisoblanadi. Sutkalik me’yori – 3-5 mg.


Vitamin PP(niatsin)

Oshqozon-ichak yo'llarida oddiy diffuziya yo’li bilan so’riladi. To’qimalarda NAD va NADF sintezlanadi. N’-metilnikotinamid tarzida siydik orqali chiqariladi.

Biologik funktsiyasi: Vitamin PP oksidlanishli-qaytarilish reaksiyalarida qatnashuvchi ko'pgina degidrogenazalarning NAD va NADF kofermenti tarkibiga kiradi. Jumladan, ular proton va elektronlarni tashilishida, sintetik jarayonlarda va fermentlarda allosterik regulyator funktsiyalarni bajaradi.

Avitaminozidai: asosiy belgi bo'lib pellagra hisoblanadi. Bunda teri (dermatit), oshqozon-ichak yo'li (diareya) va markaziy nerv sistemasida (demensiya) o'zgarishlar ketadi.

O’siinlik va hayvon organizmlarida keng tarqalgan bo'tib, inson uchun asosiy manbai quyidagilar hisoblanadi: guruch, non, kartoshka, go'sht, jigar, buyrak, sabzi va boshqalar. Sutkalik me'yori 25 mg.