Virusologiya fanining predmeti, o‘rganish ob’ektlari

102. Virusologiyaning rivojlanish tarixi.

Virusologiya (viruslar va ...logiya) — viruslar haqidagi fan, biologiyaning bir tarmogi. Virusologiya tarixi 1892 yilda rus olimi D. I. Ivanovskiyning tamakida mozaika kasalligini vujudga keltiradigan mikroblarni aniqlashidan boshlanadi. 1893 yilda nemis bakteriologlari F. Leffler va P. Frosh qoramollarda oqsil (yashchur) kasalligini, 1901 yilda amerikalik Rid va boshqa sariq isitmani paydo qiladigan mikroblarni oddiy bakteriologik filtrdan oʻtib ketishini aniqlashdi. "Virus" tushunchasi birinchi marta golland M. Beyerink (1898) va nemis genetigi E. Baur (1904) ishlarida uchraydi. 1911 yilda amerikalik F. T. Rous tovuklarda xavfli oʻsma paydo qiluvchi virusni topadi. Bakteriya viruslari (bakteriofaglar)ning topilishi, vaksina virusini toʻqimalar kulturasida undirish, virus zarralarini kumush bilan boʻyash metodlarining ishlab chiqilishi, tamaki mozaikasi virusini kristall holida ajratib olib, uning oqsil tabiatini, virus tarkibiga nuklein kislota kirishining aniklanishi Virusologiyaning rivojlanishida katta rol oʻynadi. 20-asr oʻrtalarida viruslarning tuzilishi elektron mikroskop yordamida va rentgenstruktura analizi metodi bilan tekshirila boshlandi. Virusologiya tekshirish obʼektiga koʻra qishloq xoʻjaligi, veterinariya va tibbiyot Virusologiyasiga boʻlinadi. Virusologiyaning rivojlanishi molekulyar genetika bilan uzviy bogʻliq. 1952 yil virus DNKsi,1956 yil virus RNKsi, 1955 yil virus zarralarining RNK va oqsildan oʻz-oʻzidan toʻplanishi hodisasi aniqlandi,1957 yil viruslar interferensiyasi, DNK-sintezi kashf etildi.

Zamonaviy Virusologiya umumiy va maxsus Virusologiya ga boʻlinadi. Umumiy Virusologiya viruslarning tuzilishi prinsiplari, koʻpayishi, xoʻjayinhujayra oʻrtasidagi munosabatlarning kelib chiqishi, viruslarning tabiatda tarqalishini oʻrganadi. Molekulyar Virusologiya viruslar nuklein kislotalari tuzilishi va funksiyasini, virus genlarining ekspressiyasi mexanizmlarini, organizmning viruslar qoʻzgʻatadigan kasalliklarga chidamligi tabiati va viruslarning molekulyar evolyutsiyasini oʻrganadi. Maxsus Virusologiya odam, hayvon va oʻsimlik viruslari guruhlarini tadqiq qiladi.