Veterinariya m I k r o b I o L o g I y asi

Tabiiy passiv immunitet
onadan bolaga plasenta orqali yoki uvuz suti orqali 
o‘tadi. Agar tug‘ishidan bir oy oldin salmonellyoz vaksinasi yuborilsa tug‘ilgan buzoq 
kasallikka chidamliroq bo‘ladi. Demak, onadagi antitelolar buzoq organizmiga o‘tadi. 
Tabiiy aktiv immunitet, 
steril
va 
nosteril
immunitetlarga bo‘linadi. Steril 
immunitet paydo bo‘lganda qo‘zg‘atuvchi organizmdan to‘liq chiqib ketadi va organizm 
u bilan qayta zararlanmaydi. Nosteril immunitet organizmda qo‘zg‘atuvchi 
bo‘lgandagina paydo bo‘ladi, agar mikrob organizmdan yo‘qolsa, shu paytdan 
immunitet ham yo‘q bo‘ladi (sil, brusellyoz, manqa, kasalliklarida). 
Antigenlar, 
(grekcha 
anti
-qarshi, 
genes-
tur). Organizmga parenterial yo‘l bilan 
yuborilganda o‘ziga qarshi immun modda hosil qiluvchi moddalar antigen deyiladi. 
Antigen termini 1899 yilda venger olimi Ladislau Doych tomonidan kiritilgan.
Antigenlarga mikroorganizmlar va ularning toksinlari, begona oqsillar, 
fermentlar, to‘qimalarning hujayra elementlari, shuningdek o‘simlik va hayvon zaharlari 
kiradi. Sifatli va sifatsiz antigenlar farq qilinadi. Sifatli antigenlar organizmda 
antitelolar hosil qilib ular bilan spesefik ravishda birlashadigan oqsillardir. Yuqori 
molekulali nukleyn kislotalari va murakkab polisaharidlar ham shunday xususiyatga 
ega. Sifatsiz antigenlar yoki 
gaptenlar
(gapten‖- termini 1936 yilda K.Landshteyner 
tomonidan kiritilgan) murakkab uglevodlar, lipidlar va boshqa moddalar bo‘lib, antitelo 
hosil qilmaydi, lekin ular bilan spesifik ravishda birlashadi. Gaptenlar o‘zicha antitelo 
hosil qila olmasa ham, lekin ularni antigenlik xususiyatiga ega bo‘lgan bironta oqsil 
moddalar bilan birlashtirib organizmga yuborilsa gaptenga qarshi immun moddalar 
hosil bo‘ladi. 
Gaptenlarga antigenlik qilishda ishtirok etadigan oqsil moddalar