«veterinariya» ixtisosligi bo’yicha oliy o’quv yurtlari uchun qo’llanma

Kechishi
va prognoz.
Kasallikning kechish darajasi va o’z vaqtida 
davolashga bog’liq. Qo’zilarda ataksiya og’ir kechganda ko’pincha 

---

177 
o’lim bilan tugaydi. 
Tashxis.
Qo’zilarda tipik klinik belgilar asosida qo’yiladi. Qondagi 
gemoglabin, eritrositlar, mis miqdorining kamayishi, serulotplazmin 
faolligining pasayishi. Teri qoplamasidagi misning 6-15 mg/kg dan kam 
bo’lishi hisoblanadi. 
Davolash va profilaktikasi.
Otardagi qo’zilar orasida kasallik qayd 
etilganda 0,1% li mis sulfat eritmasi bir boshga bir sutkada 5-10 ml 
hisobda 1 litr sut bilan qo’llaniladi. Qo’zilarni sigir suti bilan boqish 
lozim. Qo’ylar va boshqa hayvonlar rasioni misga boy oziqlar: tog’oldi, 
cho’l zonalarida yetishtirilgan tabiiy o’tlar pichani, bug’doy, esparust, 
beda ko’k massasi, soya, kunjara, shirot beriladi. 
Gipokuprozning oldini olish maqsadida mis sulfat me’yorlar asosida 
qo’llaniladi. 1 kg mis sulfat 1 tona osh tuziga aralashtirilib hayvonlarga 
erkin holda beriladi. Mis elementi yetishmaydigan xududlarda 1 ga 
haydaladigan yerga 3-7 kg mis sulfat solinadi yoki yaylovga sepiladi. 
Alimentar anemiya - 
qon ishlab chiqarilishining buzilishi, qon 
tarkibidagi gemoglobin konsentrasiyasining kamayishi, kamqonlik, 
moddalar almashinuvi jarayonlarining susayishi, natijada hayvonlarning 
o’sishdan qolishi va organizm rezistentligining pasayishi bilan 
xarakterlanadi. Kasallik ko’pincha cho’chqa bolalari, buzoqlar, qo’zilar 
va it bolalarida qayd etiladi. Alimentar anemiya aksariyat hollarda raxit, 
A va D gipovitaminozlar va boshqa kasalliklar bilan birgalikda 
rivojlanadi.
Sabablari.
Alimentar anemiyaning asosiy sababi organizmda temir 
moddasining yetishmasligi oqibatida qon ishlab chiqaruvchi a’zolarlar 
faoliyatining buzilishi hisoblanadi. Shuning uchun kasallik «temir 
taqchilligi anemiyasi» - deb ham ataladi. Lekin, keyingi yillarda, 
oziqalar tarkibida protein, kobalt, mis, rux va vitaminlarning 
yetishmovchiligi ham kasallikka sabab bo’lishi ma’lum bo’ldi. Ya’ni 
alimentar anemiya polietiologik kasallik hisoblanadi. Kasallik temir va 
boshqa elementlarning ichaklar orqali so’rilishining yomonlashishi, 
rasionda 
askorbin 
kislotasi, 
tokoferol, 
oltingugurt 
saqlovchi 
aminokislotalarning yetishmovchiligi hamda organik kislotalar ortiqcha 
bo’lganda rivojlanishi mumkin. 
Organizmda vitaminlar, oqsillar bir qancha mikroelementlarning 
yetishmovchiliklari, saqlash sharoitining yomonligi kasallikning kelib 
chiqishi uchun sharoit tug’diradi.