«veterinariya farmatsevtikasi» kafedrasi

Dorilarning o‘zaro ta’siri
Natriy oksibutirati va benzodiazepinlarni bir vaqtda qo‘llaganda nafas markazini susayishi xavfi oshadi. Natriy oksibutiratini opioid analgetiklar, barbituratlar, miorelaksantlar, MNT susaytiruvchi preparatlar bilan bir vaqtda qo‘llanilganda sedativ ta’siri kuchayadi. Natriy oksibutirati GOMK-degidrogenaza tomonidan metabolizmga uchrashi tufayli, bu ferment rag‘batlantiruvchi yoki ingibitsiya qiluvchi preparatlar (valproat, fenitoin va etosuksimid) bilan potensial o‘zaro ta’siri xavfi mavjud. Natriy oksibutirat bilan bir vaqtda buyurilganda antidepressantlar, alkogol, sedativ uxlatuvchi vositalarning samarasi kuchayishi mumkin. Natriy oksibutirat va trisiklik antidepressantlar bir vaqtda buyurilganda nojo‘ya samaralarning tez-tezligi oshadi.

6-Mavzu. Neyroleptiklarning o‘zaro ta’sir xususiyatlari

Kimyoviy tuzilishiga ko‘ra bular 7 guruhga: 1. Fenotiazin (alifatik unumlar: aminazin, propazin, metirazin, frenolon, tioproperazin, ftorfenazin). Piperidin unumlari: tioridazin, ftorfenazin.

2. Rauvolfiya unumlari (VIII bobga qarang).
3. Butirofenon unumlari: galoperidol, trifluperidol, droperidol.
4. Indol unumlari: karbidin.
5. Tioksantin unumlari: xlorproteksin.
6. Bizepin unumlari: klozapin.
7.Benzamid unumlari; sulpiridlarga bo‘linadi.
Farmakodinamikasi. Neyroleptiklarning ta’sir mexanizmi asosida ularning limbik tizilmadagi dofamin qurilmalarini falajlashi yotadi.
Bosh miyaning oldingi qismidagi dofamin, adrenalin va serotoninga sezuvchan qurilmalarni falajlab, ular miyaning boshqa tizilmalariga impuls o‘tishini qiyinlashtiradi.
Neyroleptik moddalar kuchli antipsixoleptik ta’sir ko‘rsatib, o‘ziga xos tinchlantiruvchi va ataraktik (vazminlik, xotirjamlik) xossaga ega. Bu moddalar vahima, xavotirlikhissiyotini, emotsional zo‘riqish, tashvishlarni yo‘qotadi. Ular ashaddiy ruhiy kasalliklarda tinchlantiruvchi ta’sir ko‘rsatadi, shizofreniya, maniakal va paranoid sindromlarni yo‘qotadi.
Bundan tashqari, neyroleptiklar quyidagi farmakologik faolliklarga ega:
— tinchlantiruvchi, uyqu chaqiradigan, narkotik, nonarkotik va mahalliy og‘riq qoldiruvchi dorilar samaradorligini oshiradi. Miyaning to‘rtinchi qorinchasida joylashgan trigger zonasi impulslarini falajlab, qayt kilish va hiqichoq tutishini yo‘qotadi.
Tana temperaturasini pasaytiradi. Yurak qontomirlariga ta’sir qilib qon bosimini pasaytiradi, yurak urishlar sonini ko‘paytiradi; periferik qon tomirlari qarshiligini kamaytiradi, yurak ritmi buzilishlarini normallashtiradi, o‘pka qontomirlar tonusini pasaytiradi, oshqozon shirasi ishlab chiqarilishini kamaytiradi. Yallig’lanish mediatorlari gistamin, serotonin, bradikinin faolligini susaytirib yallig‘lanishga qarshi va antiekssudativ ta’sir ko‘rsatadi.
Buyraklar qon aylanishini kamaytiradi. Qonda qand miqdorini ko‘paytiradi. Og‘riq qoldiruvchi, silliq muskullar tonusini susaytiruvchi ta’sir ko‘rsatadi.
Neyroleptiklarning yuqorida sanab o‘tilgan farmakologik faollik darajasi va uning davomiyligi ularning miqdoriga va ishlatilish muddatiga bog‘liq.