Вазирлиги ўзбекистон республикаси қишлоқ ва сув хўжалиги

 
БРАКОН САНАШ ҚУРИЛМАСИ ВА УНИ БИОЛАБОРАТОРИЯЛАРДА ҚЎЛЛАНИЛИШИ 
 
Б.А.Сулаймонов, Б. Сапаев, Н.Ж.Тоджиев, Х. Кимсанбаев 
Тошкент давлат аграр университети 
 
Кейинги пайтларда республикамизда қишлоқ хўжалик зараркунандаларига қарши курашишда 
химиявий усуллардан воз кечилиб биологик усуллардан фойдаланишга катта эътибор берилмоқда. 
Xозирги пайтда биологик усулларнинг афзалликларини нафақат шу соҳа мутахассис олимлари, балки 
фермерларимиз, қишлоқ хўжалигида меҳнат қилаётган оддий ишчилар ҳам тушуниб етишган. 
Маълумки қишлоқ хўжалик заракунандаларига қарши курашишнинг бир неча усуллари мавжуд 
бўлиб, юқорида таъкидланганидек энг самарали ва атроф муҳит ва жонли табиат шу жумладан 
инсонлар xаётига энг безарари биологик тадбир ҳисобланади (расм.1.) Бу йўлда соҳа мутахассис 
олимлари томонидан кенг қамровли изланишлар олиб борилмоқда. 
Расм.1. 
Ўсимликларни 
зараркунандалардан 
биологик 
усулда химоя қилиш, уларнинг 
касаллик 
сабабчиси 
микроорганизмлардан фойдаланиб 
зарарли турларини камайтиришга 
асосланган.
Биологик кураш усулида турли 
организмлар-йиртқич ва паразит 
хашаротлар, каналар, қушлар ва 
бошқалардан фойдаланилади.
КУЗГИ ТУНЛАМ-Agrotis segetum Schiff 
Ўзбекистонда кенг тарқалган бўлиб, унинг қуртлари 34 та оилага мансуб бўлган юзлаб тур 
ўсимликларга зарар етказади. Капалакларнинг олдинги қаноти сарғиш кулранг, орқа қаноти тўқ 
томирли оқ тусда. Олдинги қанотининг асосига яқин жойда понасимон қорамтир доғи, марказда 
юмалоқ, ундан бироз юқорироқда буйраксимон доғи бор. Қуртлари 5 та ёшни бошдан кечиради. 5 
ёшлик қуртлик фазасида тупроқнинг 5-15 см чуқурликда қишлайди. Капалаклари ўртача 500-600 
тагача тухум қўяди. Ўзбекистон шароитида 3 марта авлод беради. Биринчи авлод қуртлари ғўзага 
жиддий зарар етказади. 
187

---