Вазирлиги ўзбекистон республикаси қишлоқ ва сув хўжалиги

Фойдаланилган адабиётлар: 
1. 
Абу Наср Форобий. Фозил одамлар шаxри. Т. Халқ мероси. 1993. 
2. 
О.Хасанбаева. Педагогика тарихидан хрестоматия. Тошкент “Ўқитувчи” 1993. 
 
УЗЛУКСИЗ ТАЪЛИМ ТИЗИМИДА БАРКАМОЛ КОМИЛ ИНСОННИ ТАРБИЯЛАШ 
 
А.А.Ҳамидов, М.А.Тўраева, Д.Б.Эшназаров 
Фарғона политехника институти 
 
Кадрлар тайёрлаш миллий дастурининг 3-бобида Кадрлар тайёрлаш миллий модели xақида сўз 
юритилиб унда- шахс, давлат ва жамият узлуксиз таълим, фан, ишлаб чиқаришни моxияти аниқлаб 
берилган. Бу ерда узлуксиз таълимга шундай таъриф берилади: узлуксиз таълим-малакали 
рақобатбардош кадрлар тайёрлашнинг асоси бўлиб, таълимнинг барча турларини, давлат таълим 
стандартларини, кадрлар тайёрлаш тизимини тузилмаси ва унинг фаолият кўрсатиш муҳитини ўз 
ичига олади, яъни уни келтирилган 1- схемада кўриш мумкин:
1-схема: 
 
Узлуксиз таълим тизимида таълим ва тарбиянинг узвий боғлиқлиги баркамол авлодни 
тарбиялашда, вояга етказишда муҳим омил бўлади. 
Айниқса 
узлуксиз 
таълимни 
ташкил 
этиш 
ва 
ривожлантириш 
тамойилларининг 
инсонпарварлашуви, таълимни ижтимоийлашуви, таълимнинг миллий йўналтирилганлиги, таълим ва 
тарбиянинг узвий боғлиқлиги бўйича қилинаётган ижобий ишлар баркамол авлодни тарбиялашда 
мезон вазифасини бажармоқда. 
УЗЛУКСИЗ 
ТАЪЛИМ 
7 
Мактабдан 
ташқари 
таълим 
6 
Кадрларни 
малакасини 
ошириш ва қайта 
тайёрлаш 
5 
Олий ўқув 
юртидан кейинги 
таълим
4 
Олий таълим 
3 
Ўрта махсус 
касб-xунар 
таълими 
1 
Мактабгача 
таълим 
2 
Умумий ўрта 
таълим 
1-4 
БАРКАМОЛ 
АВЛОД 
5-7
КОМИЛ 
ИНСОН 
85

---

Узлуксиз таълим тизимида мактабгача таълим-тарбиянинг ўрни жуда беқиёсдир. Бу бўғинда ота-
оналар ва мактабгача муассаса ходимларининг ўзаро ҳамкорлиги муҳим ўринлардан бирини 
эгаллайди. Баркамол авлодни тарбиялаш тизимидаги энг қийинчилик даврлар педагоглар учун 
бошланғич синфларни ўқитиш, таълим-тарбия бериш бўғинида бошланади.Чунки бир синфда 30 та 
ўқувчи бўладиган бўлса шундан 20 таси мактабгача муассасаларда алифбони ўрганиб мактабга 
чиққан бўлади қолган 10 таси болалар боғчасига бормай мактабга келишади. Бу 10 тани қолган 20 та 
ўқувчига етказиб олишда муаммолар туғилади. Демак болаларни мактабгача таълим-тарбия
муассасаларига тулиғича жалб қилиниши лозим. 
Баркамол авлодни тарбиялаш узлуксиз таълим тизимининг умумий ўрта таълимнинг юқори 
синфларига ўтганда ўзига хос тус олади. 5-9 –синф ўқувчиларида, уларда комил инсоннинг 
характерли хислатларини кўриш учун таълимнинг миллий йўналтирилганлиги таълимнинг миллий 
тарих, xалқимиз анъаналари ва урф-одатлари билан узвий уйғунлиги xақида кўпроқ сабоқ-тарбия 
беришга тўғри келади. Ўзбек xалқининг маданиятини сақлаб қолиш ва бойитиш, таълимнинг миллий 
тараққиётини ўта муҳим омили сифатида эътироф этиш ва бошқа xалқларнинг тарихи ва 
маданиятини xурмат қилиш сингари хислатларни сингдириб бориш мақсадга мувофиқ бўлади. 
Узлуксиз таълим тизимида баркамол авлодни тарбиялаш ўрта бўғин яъни, ўрта махсус касб-xунар 
таълимида кенгроқ кўринишда давом этади. 
Махсус, касб-xунар таълимини марказлари сифатида фан ва ишлаб чиқаришни интеграциялашган 
янги типлари академик лицейлар ва касб-xунар коллежларида ўқувчилар 3 йиллик таълим-тарбия 
жараёнида йўналишлар бўйича таълим, билим олишлари билан бир қаторда ўзларининг танлаган 
касб-корлари йўналишида фан сирларини эгаллайдилар. Узлуксиз таълим тизимида баркамол етук 
инсонларни тарбиялаш олий таълим тизимида ўзига хос тарзда кечади. Бу тизимда энди талаба 
мактабда ва касб-xунар коллежида олган билимлари ва тарбияларини мустаxкамлайдилар. Уларда 
фан соҳасига тарбия соҳаларига нисбатан ўзига хос тушунчалар, дунёқараш ва фикрлашлар юзага 
келади. 
Узлуксиз таълим тизимининг кейинги босқичларида, яъни олий ўқув юртидан кейинги таълим, 
кадрлар малакасини ошириш ва қайта тайёрлаш ҳамда мактабдан ташқари таълим жабxаларида 
ҳаётий тажрибалар асосида индвид, шахслар комил инсон бўлиб етишадилар. Буни биз қуйидаги 
келтирилган 2- схемада кўришимиз мумкин: 
2-схема: 
Хулоса ўрнида шуни айтиш мумкинки, юқоридаги тизим асосида амалга оширилаётган “Кадрлар 
тайёрлаш миллий дастури” маънавий-аxлоқий жиҳатдан, шунингдек моxиятан унинг давоми 
ҳисобланган, мамлакатимиз Президенти И.А.Каримовнинг 2014 йил 6 – февралдаги ПҚ – 2124 – 
сонли “Ўзбекистон Республикасида ёшларга оид давлат сиёсатини амалга оширишга қаратилган 
қўшимча чора – тадбирлар тўғрисида”ги қарори ҳамда шу йилги 19-февраль санаси билан 
тасдиқланган ПҚ-2133-сонли “Соғлом бола йили” Давлат дастурини тасдиқлаш тўғрисидаги 
қарорлари узлуксиз таълим тизимида баркамол авлодни тарбиялаш ва комил инсон қилиб вояга 
етказишда дастурил амал мезон вазифасини бажаради.